موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /بررسی تعارض بین ولایت ولی در تربیت و حریم خصوصی مولی علیهم

به مناسبت سالروز شهادت میرزا کوچک خان جنگلی :

با لطف خدا و عنایت امام زمان علیه السلام از آثار تربیت صحیح در حوزه، شخص تربیت یافته و تربیت یافته در حوزه ، کسی که خودش را به عنوان مامور دستگاه پروردگار در هر جای نظام احساس خلا کند خودش را موظف می داند و مسئول می داند. این چند جمله را به یادگار سردار جنگل میرزا کوچک خان جنگلی بیان شد که در راه استقلال کشور لباس جنگ به تن می کند و از کشور دفاع می کند.

و اما الفقه :

صحبت در دوران بین حریم خصوصی خانواده و قدرت ولایت ولی خانواده است که اگر در این دوران تنافی صورت بگیرد ، بین حق حریم خصوصی و شئون ولایت، تکلیف چیست؟

از بین احتمالات پنجگانه ، اولین مورد بیان شد.

بیان احتمال دوم، سوم، چهارم :

اما احتمال دوم و سوم و چهارم باهم بحث می شود چون متلاصق با هم هستند و لذا باهم بحث می شود.

ریشه این سه احتمال یکی است که به بحث تعارض برمیگردد. قائلین این سه دیدگاه از جهت تعارض به این مساله نگاه کرده اند و راه حل تعارض را مطرح نموده اند.

لازم است به صورت خلاصه مباحث اصولی تعارض مطرح شود تا بعد از آن این سه احتمال بررسی شود.

بحث اصولی تعارض :

در اصول گفته اند : تعارض یعنی تنافی بین دو دلیل؛ یا به حسب مدلول یا به حسب وجه دلالت

هرگاه دو روایت یا دو دلیل با یکدیگر تنافی داشت، تعارض حاصل است.

نکته مهم این است که بین دو دلیل قطعی و یقینی هیچگاه تعارض نخواهد بود. بلکه در بحث امارات و ظنون معتبره این تعارض مطرح می شود.

مراحل عملکرد فقیه در تعارض :

نکته دیگر اینکه در تعارض سه مرحله است :

1 – جمع بین ادله که البته این راه حل است و مشروط به امکان است. (الجمع مهما امکن اولی من الطرح)

این فرض را تعارض بدوی میگویند و در واقع تعارض مستقر نیست و با جمع حل شده است.

زید مجتهد

زید لیس بمجتهد

اولی مقصود اجتهاد متجزی است و دومی اجتهاد مطلق است.

2 – اگر جمع ممکن نشد، باید دید دو دلیل متکافئین هستند یا متفاضلین هستند.

اگر متکافئین بودند ، وارد باب تعادل می شود که چند مبنا داریم.

یک مبنا تساقط دو دلیل است.

مبنای دیگر توقف است. البته تساقط و توقف نتیجتا یکی هستند و باید سراغ دلیل سوم رفت.

یک مبنای دیگر تخییر است که در تعارض روایات همین مبنا جاری است.

مبنای دیگر احتیاط است.

3- اما اگر متفاضلین بودند : باید سراغ مرجحات برویم. ترجیح راجح یا وجوبا است یا ندبا یعنی یا واجب است یا مستحب است.

بیان تفصیلی احتمال دوم :

حالا قائلین احتمالات دوم و سوم و چهارم معتقدند در این مساله ولایت و حریم خصوصی ، تعارض شده است. بنابراین باید سراغ گام های سه گانه باب تعارض برویم.

قائلین به احتمال دوم می گویند بین دو دلیل مذکور تعارض برقرار است.

اینک در این فرض تعارض چند حالت تصور می شود.

حالت اول این است که این تعارض قابل جمع است (که اصل اولیه در تعارض هم همین است) و وجه جمع دارد که قهرا دیگر تعارض حقیقی نخواهد بود بلکه صرفا تعارض بدوی است.

مثل زید مجتهد و زید لیس بمجتهد؛

ثمن العذره سحت، لا باس ببیع العذره؛

صلاه الجمعه واجب، صلاه الجمعه حرام

در اینجا هم در واقع احتمال دوم همین است که بین دو طرف مذکور صرفا تعارض بدوی برقرار است که از طریق وجه جمع مساله حل می شود.

بیان وجه جمع به این صورت است که قائل شویم هر دو حق محترم است و هیچ تداخلی با هم ندارند یعنی معتقد شویم که حریم خصوصی تلفن همراه فرزند و همسر واقعا حریم خصوصی است و کسی حتی پدر و شوهر بدون اذن حق ورود و تجسس و دخالت ندارد و از آن طرف وظیفه پدر هم که مامور به «قوا انفسکم...» است، این است که در حد نصیحت و ارشاد کلی از باب امر به معروف به صورت محترمانه نصیحت های کلی داشته باشد.

بیان احتمال سوم :

احتمال سوم معتقد است که در این مقام وجه جمع مذکور مورد قبول نیست و راضی نمی شویم و قائل باشیم به اینکه دو دلیل متکافئ هستند و سراغ یکی از مبانی باید رفت یعنی یا تساقط یا توقف یا تخییر یا احتیاط.

احتمال چهارم هم عدم تکافئ بین دو دلیل است و لذا باید سراغ مرجحات رفت که تفصیل آن بیان خواهد شد.

مختار ما :

به نظر ما هیچ یک از این احتمالات مورد قبول نیست. چرا که در احتمال دوم پاک کردن صورت مساله است. در واقع نصیحت همیشه پاسخ نمی دهد و حتما در مواردی این تنافی وجود دارد و صرفا تنافی بدوی نیست.