موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /بررسی تجسس ولی در فضای مجازی همسر و فرزندان

مرور صورت مساله :

سخن در تعارض حریم خصوصی افراد با شئون ولایت ولیّ بود و بیان شد گاهی چنین تعارضی واقع می شود مثل مساله مبتلا به عصر ما در فضای مجازی که از طرفی حریم خصوصی افراد است و از طرفی آیه قرآن[1] به ولیّ خانواده دستور داده است که اول خود را حفظ کند و در مرتبه بعد خانواده را حفظ کند و این دستور اقتضا دارد که در فضای مجازی همسر و فرزندان تجسس و تفحص داشته باشد.

در این مساله تکلیف ولیّ را باید روشن کرد تا مشخص شود که وظیفه چیست؟

در این زمینه چهار سوال مطرح شد. این چهار سوال زیرساخت مساله را روشن می کند چون حل مساله متوقف بر فهم کامل مطلب است و لذا جهت روشن شدن زیرساخت ها ، این سوال را مطرح کردیم.

بنابراین باید روشن شود حریم خصوصی چیست؛ قلمرو آن چیست؛ سند و مدرک حریم خصوصی چیست؟

بعد از روشن شدن جواب این سوالات، صورت مساله روشن می شود.

پاسخ سوال اول :

تعریف حریم خصوصی؛

حریم خصوصی اصطلاحی است که اختراع عرف متشرعه است و حقیقت شرعیه ندارد و در آیات و روایات این اصطلاح و واژه بیان نشده است البته به معنای عدم تایید آن نیست. لذا در تعریف آن باید به همان عرف تشرعه رجوع کرد که اینگونه می گویند :

حریم خصوصی یعنی هر فضای مادی یا معنوی مخصوص به هر شخص که می خواهد از دخالت غیر معقول و بدون اجازه دیگران در امان باشد. یا به عبارت اخری «ما لا یرضی صاحبه افشائه» یعنی هر فضایی که چه مادی و چه معنوی باشد که صاحبش راضی به افشا آن نیست.

البته بدیهی است که این فصای مذکور دراین حدود و ثغور یک امر نسبی و اضافی است. یعنی در بعضی موارد برای شخصی و زمانی راضی به افشا نیست، اما برای شخص یا زمان دیگری رضایت دارد. مثل خِطبه و خُطبه که فرموده اند خِطبه پنهانی باشد اما خُطبه علنی باشد. خواستگار در زمان خواستگاری راضی به افشا نیست اما بعدا راضی خواهد بود.

تذکر :

بدیهی است که تمام رواط بین احاد بشر دارای یک خط قرمز هایی است هرچند که کیفیت این خط قرمز ها متفاوت است. این خط قرمز ها یعنی همان حریم خصوصی که به حسب حال افراد و شرایط، متفاوت و متغیر است و در هر جایی رنگ و بویی دارد.

حتی انسان در رابطه با خودش یک خط قرمز هایی دارد فلذا ما حق نداریم در شئون روح و آبرو و یا جسممان هر گونه که دلمان خواست عمل کنیم بلکه همین جا هم لازم است که ضابطه ها رعایت شود. مومن حق ندارد با آبروی خود بازی کند و خود را ذلیل کند و یا به جسم خودش آسیب بزند.

فلذا توصیه شده است در همین رابطه در ارتباطات مختلف دو اصل مهم رعایت شود. اصل اول : شهامت و جرأت و مهارت «نه» گفتن : در جایی که صلاح نیست دیگران در امور ما ورود و نفوذ داشته باشند در اینا باید جرات و شجاعت و مهارت «نه» گفتن را داشته باشیم و به عنوان یک درس این روحیه را به نسلمان هم منتقل کنیم چرا که کیفیت مدیریت این مساله به طور صحیح و غلط میتواند آغاز سعادت یا شقاوت بوده باشد. بسیاری از مشکلات و گرفتاری ها در بین رفاقت جوانان و نوجوانان به همین جهت است. برخی در موقعیت استحیاء به جهت عدم شهامت «نه» گفتن گرفتار می شوند. اینکه گفتیم مهارت داشته باشد به این جهت است که در بعضی موارد باید رک و صریح گفته شود و در برخی مواضع باید با رفتار و عمل نه گفت.

اصل دوم : تحمل «نه» شنیدن : بعضی پر توقع و زود رنج هستند. این بد است. بچه ها نباید اینگونه تربیت شود و اگر اینگونه باشد که همیشه به کام باشد، در آینده دچار مشکل در جامعه میشود.

بالاخره انسان باید آماده نه شنیدن باشد. بعضی از این زوج های جوان اینگونه هستند که دچار مشکل در زندگی می شوند.

در هر صورت در جایی که حریم خصوصی دیگران است و به هر تقدیر آنها صلاح نمی دانند ورود داشته باشیم و اجازه نداده اند، باید فرهنگ و حوصله و تحمل نه شنیدن را داشته باشیم یعنی بپذیریم و خود را تربیت کنیم که به خط قرمز افراد احترام بگذاریم. البته لا یخفی که برای حفظ روابط و سلامت کیفیت روابط لازم است که هر کسی خط قرمز ها و حریم های خصوصی خود را دقیق، صحیح و عاقلانه تنظیم کند تا بعدا دچار چالش نشود.