موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /مساله تفحص در تلفن همراه همسر و فرزند توسط ولیّ

درس خلاق :

به جهت استنان به سنت سلف صالح، نکته ای کوتاه در موضوع اخلاقی نکاتی بیان می شود.

دو نکته در آیه20سوره مزمل است که بیان می شود.

إ﴿ِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنى‌ مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذينَ مَعَك‌﴾

(پروردگارت مى‌داند كه تو و گروهى از آنها كه با تو هستند نزديك دو سوم از شب يا نصف يا ثلث آن را به پا مى‌خيزند.)

این آیه شریفه در رابطه با تهجد و نماز شب و شب زنده داری است و به حسب ظاهر آیه، گویا در ابتدا نماز شب بر مومنین هم ، همچون پیامبر صلی الله علیه و اله واجب بوده است.

در مثل این شبها که طولانی شده است، حدود هشت ساعت عبادت میکرده و تهجد داشته اند.

در ادامه می فرماید :

﴿وَ اللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النَّهار﴾

(خداوند شب و روز را اندازه‌گيرى مى‌كند)

این خطابات به این جهت است که در وقت دستور نماز شب، حساب نصف شب و ثلث شب از دست در می رفت و لذا کل شب را بیدار میماندند و لذا پای بعضی دچار ورم می شد.

بعد از این مطلب ادامه آیه بیان شد.

عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَيْكُم‌

(او مى‌داند كه شما نمى‌توانيد مقدار آن را (به دقّت) اندازه‌گيرى كنيد (براى عبادت كردن)، پس شما را بخشيد؛)

در این بخش از آیه وجوب برداشته شد و تخفیف داده شد.

یکی از فرهنگ های غلط است، دیرخوابیدن است در حالی که سفارش به زود خوابیدن شده است. باید از فرصت شب های طولانی برای تهجد و نماز شب استفاده کرد.

این نکته اول، سفارش به نماز شب و تهجد بود. وجه بقای وجوب نماز شب بر رسول گرامی صلی الله علیه و اله این است که جایگاه ایشان متفاوت وخاص است و ایشان تحمل وحی می فرماید.

ما طلبه ها نیز دوس داریم با ملکوت مرتبط باشیم اما حاضر به پرداخت هزینه آن نیستیم. نیاز به برنامه ریزی و تهجد دارد.

نکته دوم :

در این آیه سفارش به قرائت قرآن شده است.

﴿فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآن‌ ... فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنْه‌﴾

اینکه ابتدا با اسم ظاهر بیان شده و در فقره دوم با ضمیر ، به نظر می رسد به این جهت است که در بین این دو فقره سه نکته بیان شده است.

اول :

﴿عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضى‌﴾ (بزودى گروهى از شما بيمار مى‌شوند)

انسان در زندگی دچار سختی می شود.

دوم :

﴿وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّه‌﴾ (و گروهى ديگر براى به دست آوردن فضل الهى (و كسب روزى) به سفر مى‌روند)

بعضی مسافرت می روند. چقدر زحمت و خطرات دارد.

سوم :

﴿وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ في‌ سَبيلِ اللَّه‌﴾ (و گروهى ديگر در راه خدا جهاد مى‌كنند)

جنگ هم خستگی و سختی دارد.

هر سه نکته بین دو توصیه به قران، نکات خاص و زحمت داری است.

وجه این بیان و این سه نکته این است که در این سه حالت از قرائت قرآن جدا نشوید.

وقتی در این سه حالت باید قرآن بخوانی، در حالت عادی و غیر مرض و سفر و جهاد باید چه کرد؟ چه مقدار باید قرآن قرائت کرد؟

با این ثقل اعظم چه کردیم؟

نفس قرائت ظاهری ولو بدون تدبر، موضوعیت دارد چون باب انس و رفاقت با قرآن را باز می کند.

قرائت ظاهری درب ورودی به انس است. بعد از آن تدبر لازم است. کنار قرائت ظاهری ، تدبر در حد چند دقیقه هم داشته باشیم. اگر در طول روز ذهن مشغول به یک آیه باشد، در آخر روز این آیه مکشفه می شود برای انسان.

اما الفقه :

در ادامه مباحث حقوق صبیان که بیان شد، کلام رسید به اینجا که آیا ولیّ حق دارد فضای مجازی همسر و فرزندان را تفحص کند و تجسس داشته باشد؟

البته باید توجه داشت که مساله فقهی تفحص با نحوه عملکرد ولی متفاوت است و بر فرض اینکه نتیجه بحث جواز تجسس باشد، این نتیجه لزوما به معنای دعوا با همسر و فرزند نیست.

علی ای حال جنبه فقهی با جنبه اخلاقی متفاوت است.

در دین و شریعت مومن واقعی کسی است که هم فقه و هم اخلاق را با هم مراعات کند.

در این مساله تاره بحث از نظارت ولی به عنوان شوهر نسبت به همسرش می باشد که در همین جا یک حالت برای جایی است که موبایل ملک شخصی خانم است و حالت دوم برای فرضی است که موبایل ملک شوهر است که صرفا برای همسرش اباحه تصرف شده است.

و اخری بحث از نظارت ولی به عنوان ولی نسبت به فرزندانش می باشد و در همینجا چهار حالت تصور می شود.

الف : فرزندان بالغ هستند

ب : فرزندان نابالغ هستند.

ج : موبایل ملک شخصی فرزندان است

د: موبایل ملک پدر است ولی برای فرزندش صرفا اباحه در تصرف شده است.

در ولایت پدر بر فرزند دو جور است.

1 – ولایت تربیتی و ارشادی که تا اخر عمر این فرزند ادامه دارد.

2 – ولایت مالی که اموال اولاد تا سن بلوغ و یا رشد در اختیار ولیّ است. بعد از سن بلوغ یا رشد اموال فرزند در اختیار خودشان است.

ولایت ارشادی حتی در صورت امارت فرزند و یا کهولت سن فرزند ادامه دارد.

در این مساله در واقع به نحوی تعارض واقع شده است بین شئون ولایت ولی و حریم خصوصی همسر و فرزندان که در اینجا چه باید کرد و کدام مقدم است.

از یک طرف حریم خصوصی است که باید محفوظ باشد. و از طرفی ولی موظف به وظیفه تربیت و ارشاد است.

باید بحث شود که اینجا تعارض بدوی است یا مستقر؟

از باب تمهید مساله لازم است قبل از ورود در مساله باید چند سوال مطرح شود.

1 – حریم خصوصی چیست؟

2 – انواع حریم خصوصی کدام است؟

3 – اقتضای مبانی شرعی و عقلایی در حریم های شخصی چه می باشد و مدرک آنها چیست؟

4 – مقتضای قاعده و ادله باب در تزاحم بین اقسام حریم خصوصی چه می باشد؟ مثلا حریم خصوصی شما در حیاط منزل با حریم خصوصی همسایه در دیوار حیاط چه می باشد؟