موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /حقوق مستحبی اولاد (تحنیک)

سخن در روایات دسته هفتم بود که موضوع آن تحنیک بود.

نوزاد قبل از اینکه چیزی بخورد، با یکی از موارد پنج گانه که سابقا بین شد کام او برداشته شود. در این رابطه برای استشهاد و استناد به روایات اهل بیت علیهم السلام تمسک کردیم که دو روایت بیان شد.

روایت سوم :

از ابوبصیر نقل است.

عِدَّةٌ مِنْ أَصْحَابِنَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ يَحْيَى عَنْ جَدِّهِ الْحَسَنِ بْنِ رَاشِدٍ عَنْ أَبِي بَصِيرٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ ع‌ حَنِّكُوا أَوْلَادَكُمْ‌ بِالتَّمْرِ هَكَذَا فَعَلَ النَّبِيُّ ص بِالْحَسَنِ وَ الْحُسَيْنِ ع[1]

(به سند مذکور از امیرالمومنین علیه السلام : تحنیک کنید فرزندانتان را با خرما که همینگونه انجام داد پیامبر صلی الله علیه و اله با حسن و حسین)

روایت چهارم :

در فقه الرضا علیه السلام نقل شده است.

فَإِذَا وُلِدَ لَكَ مَوْلُودٌ فَأَذِّنْ فِي أُذُنِهِ الْأَيْمَنِ وَ أَقِمْ‌ فِي‌ أُذُنِهِ‌ الْأَيْسَرِ وَ حَنِّكْهُ بِمَاءِ الْفُرَاتِ إِنْ قَدَرْتَ عَلَيْهِ أَوْ بِالْعَسَلِ سَاعَةَ يُولَد...[2]

(هرگاه فرزندی متولد شد برایت، در گوش راست او اذان بگو و در گوش چپ او اقامه بگو و تحنیک کن او را با آب فرات اگر توانستی یا با عسل در ساعت و لحظه ای که متولد می شود)

حضرت در این روایت فرمود اگر دسترسی به آب فرات هست، با آب فرات تحنیک کن، چرا که بسیاری از مردم دسترسی به آب فرات ندارند.

«ساعه» در عرف فارسی امروزی یعنی 60 دقیقه ولی در لغت عرب یعنی لحظه و وقت، نه به معنای 60 دقیقه و افضل بودن تفکر یک ساعت یعنی تفکر یک لحظه که برتر از 70 سال عبادت است. لذا در این روایت مقصود از ساعت تولد، همان لحظه تولد است.

نتیجه :

از مجموع این روایات و با کنار یکدیگر قرار دادن این چهار روایت، دو نکته به دست می آید :

الف: تحنیک فرزند به ترتیب اولویت با یکی از این امور خمسه انجام می شود.

1 - آب فرات،

2 - تربت قبر مطهر سیدالشهدا علیه السلام،

3 - آب باران،

4 – خرما

5 – عسل

بدیهی است که برخی از این موارد به لحاظ شرائط جغرافیایی یا شرائط فصلی امکانش فراهم نبوده است فلذا شاید بر این اساس نتوان برای ترتیب مذکور حکم قطعی کرد. مثلا در همین کشور اسلامی، نقاط مختلف کشور متفاوت است و لذا بعضی از موارد مذکور در دسترس افراد نیست.

ب: از مجاورت و همسنگی اذان و اقامه با تحنیک می توان استفاده کرد که مرتبه افضلیت اذان و اقامه مثل تحنیک در همان لحظات اول تولد است چرا که بدون شک تحنیک مختص به لحظات اول تولد است پس بر همین منوال اذان و اقامه هم به همین صورت خواهد بود.

هشتمین دسته روایات در حقوق مستحبی اولاد :

هشتمین دسته روایاتی هستند که دلالت بر استحباب تکریم مقام مادر فرزند می کند که این به عنوان حقوق فرزند معرفی شده است.

لا یخفی که تکریم مادر تا مرحله ای که موجب احساس امنیت فرزندان می شود در این حد جزء حقوق واجب آنهاست لکن مرتبه بالاتر آن قهرا شاهد بحث ما خواهد بود که حمل بر استحباب می شود کما اینکه روایات بر این مطلب دلالت دارد. در حقیقت این مساله تکریم مادر، مشکّک و ذو مراتب است مثل حق تربیت فرزند که مرتبه حداقلی دارد که واجب است که شخصیت کودک به آن حد از تربیت گره خورده است. اما مراتب بعدی مستحب است که اگر والدین رعایت کنند موجب کمال فرزند است؛ مثل اینکه مدرسه «الف» خوب است و فرزند در دانشگاه قبول می شود اما مدرسه «ب » عالی است که زحمت می کشند و باعث میشود رتبه عالی پیدا کند. در مساله تکریم مادر خانواده، یک حداقل وجود دارد که رعایت آن واجب است و عدم رعایت آن باعث می شود کودک دچار مشکل شود. فرزندان آنچنانی که ما هستیم تربیت می شوند، نه آنچنانی که ما بخواهیم. لذا رفتار قبل از گفتار سبب تربیت است.

رفتار با مادر یک مرتبه حداقلی دارد که عدم رعایت آن سبب اضطراب فرزند می شود. این مرتبه باعث هتک مقام مادر و تنش روحی کودک است و این مرتبه از حقوق واجب فرزند است.

اما مراتب بعدی و بالاتر که موجب نشاط فرزند باشد و موجب کمال و رشد روحی فرزند باشد، مستحب است.

این دسته از روایات از این مرتبه حداکثری سخن می گوید.

با توجه به این روایات روشن می شود که هنر در خوش اخلاقی است.

تذکر :

مرد در زندگی نیاز به اقتدار دارد و زن نیاز به احترام دارد. اقتدار مرد را خود مرد باید به دست آورد از این راه که تشر و تذکرات خاص را سریع مصرف نکند کما اینکه در مباحث اقتصادی، مال خود را سریع مصرف نمی کند.

انسان باید دقت کند که وقار و ابهت خود را حفظ کند و به راحتی و سریع با تشر ابهت خود را خرج نکند بلکه در وقت مقتضی و لازم استفاده کند.

تشر اگر در جای خودش استفاده شود، موثر خواهد بود. خیلی اوقات سکوت باعث می شود که سختی ها سریع برطرف شود.

کودکان در خانواده طلاق نوعا چگونه شده اند و برعکس کودکان در زندگی آرام چگونه است؟

از جمله روایات دال بر این حق فرزند، روایتی از سکونی است.

سکونی از عامه و اهل تسنن بوده است که در محضر حضرت صادق علیه السلام تلمذ کرده است ولکن اهل تسنن باقی ماند.