موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /حقوق مستحبی اولاد (قرائت اذان و اقامه در گوش)

از سنن حسنه سلف صالح بیان نکات اخلاقی در روز های چهارشنبه است. سابقا نیز ما همین سنت را برگزار می کردیم. اما پس از شروع در مباحث تفسیری که نکات اخلاقی داشت، این سنت حسنه را کنار گذاشتیم. برخی از دوستان و اصحاب درس اصرار و توصیه به برگزاری مجدد این سنت چهارشنبه ها را داشتند و ما نیز به دلایل مختلف مایل به برگزاری مجدد این سنت شدیم.

درس اخلاق :

دو خصوصیت و صفت است که جزو غرائض نوع انسانی است و همه با آن درگیرند. یکی «استکانه» و دیگری «تضرع» است.

این دو در حقیقت یک معنا دارند و مترادف هستند لکن با یک دقتی فرق و تفاوتی با هم دارند.

استکانه به لحظه تواضع و فروتنی گفته می شود.

تضرع به ناله ای گفته می شود که از دل بر می آید.

این دو مورد در نوع بشر وجود دارد. لکن مهم این است که شما در مقابل چه کسی استکانه و تضرع دارید؟

اگر این سر خم کردن و فروتنی در محضر خالق متعال یا اولیاء الهی باشد که مظاهر بزرگی خدا هستند، این عین عزت و بزرگی است و زهی سعادت و محصول و نتیجه آن آرامش است که ایصال الی المطلوب است.

لکن بدبختی از اینجاست که انسان نتواند در محضر خداوند و امام زمان ارواحنا فداه استکانه وتضرع داشته باشد. اگر چنین شد در نزد مردم و ما سوی الله سر خم می کنید. اگر در خلوت خدا و حجت خدا سر خم نکردی، نزد هر انسان معمولی که بروی بالاخره طرد خواهی شد. احدی جز خدا و حجت خدا حوصله تو را نخواهد داشت و تضرع در نزد غیر خداوند نقطه ذلت است.

چه اتفاقی می افند که از آن نقطه به این نقطه کار تغییر می کند. رمز این مهم را حضرت امیرالمومنین علیه السلام بیان فرمودند :

بِسَبَبِ‌ عَتْبِي‌ عَلَيْك‌

به واسطه غر زدن ها و گلایه و شکایت ها این مساله ایجاد می شود که از لطف خاص خدا محروم می شویم و توفیق انس و خلوت با خدا محروم می شویم.

وقتی اینگونه شد، نزد ما سوی الله سر خم کرده و ذلت پیدا کردی.

اما الفقه :

اهم مباحث در موضوع قرائت اذان و اقامه در گوش نوزاد بیان شد و به جمع بندی مختار رسیدیم.

دو مطلب در این مقام حائز اهمیت است.

مطلب اول این بود که هرچند به حسب اطلاق برخی روایات استحباب اذان و اقامه تا زمان صدق عرفی اول تولد ادامه دارد. لکن شکی نیست که این استحباب مرتبه افضلش دقایق اولیه تولد نوزاد است که تفصیل آن گذشت.

مطلب دوم این است که قدر مشترک بین مجموع روایات این است که بچه تازه متولد شده اولین صدایی که به گوشش می رسد ندای توحید بوده باشد و با توجه به الحان مختلف در این چهار روایت ، یک پیام به دست می آید که اراده الهی به این تعلق گرفته که این بچه ای که با آن تحیر و حالات سخت وارد این دنیا می شود، اولین ندای مسموعش، ندای توحید باشد یعنی این نکته مهمترین نکته و پیام اصلی این روایات است که البته برای عمل به این مطلوب روش های مختلفی وجود دارد و در این روش ها تخییر جاری است. البته این تخییر حکمت و لطفی است که پدر بتواند حداقل این استحباب را در زمان افضلیت انجام دهد که در واقع در همان دقایق اولیه اقل این مستحب که مثلا اقامه باشد توسط قابله انجام پذیرد.

روش های مورد نظر :

اذان به گوش راست و اقامه به گوش چپ

اذان و اقامه هر دو در گوش چپ

صرفا اقامه گفته شود و در هر گوش گفته شد کافی است.

البته به نظر ما این سبک بیان و سلسله مراتب و حکم به تخییر، مفید نوعی تاکید برای این سنت است.

روایات دسته هفتم از حقوق صبیان :

هفتمین دسته روایاتی هستند که دلالت بر استحباب تحنیک دارد که این هم جزء حقوق مستحبی اولاد به حساب می آید.

بیان ذلک :

تحنیک از حنک اخذ شده است و جمع آن احناک است به معنای کام که همان سقف دهان می باشد و در اینجا تحنیک به معنای اولین چیزی است که با آن کام نوزاد را باز میکنند.

از همین باب تحنیک المیت استعمال شده است یعنی بستن چانه میت با پارچه ای که مبادا در وقت احتضار و قبض روح دهان ایشان باز بماند. همانطور که اراده الهی بر این است که اولین چیزی که به گوش نوزاد میرسد صدای توحید باشد هکذا اراده الهی تعلق گرفته است به این که اولین چیزی که وارد کام نوزاد می شود یکی از این امور بوده باشند.

(هرچند بسیار اندک باشند که صرفا با نوک انگشت وارد کام نوزاد شود.)

1 - اب فرات

2 – تربت قبر امام حسین علیه السلام

3- آب باران

4 – خرما

5- عسل

حنک اشتقاقات دیگر نیز دارد مثل تحت الحنک و تحنیک المیت و حنک

اولین مورد که در تحنک سفارش شده، آب فرات است و در رتبه بعدی تربت سیدالشهدا علیه السلام است هرچند به حسب برخی از روایات که به واو عطف شده است، می توان ترکیب کرد که البته این نکته بهانه است و گرنه روایات ظهور در عدم ترکیب دارد و ترتیب دارد.