موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /حقوق مستحبی اولاد (غسل المولود)

اشاره به مطالب گذشته :

سخن در پنجمین دسته از روایات دال بر حقوق مستحبی اولاد بود. دسته پنجک عبارت از غسل المولود بود که در بین فقها اختلاف نظر بود که غَسل و طرف پاکیزگی مراد است یا غُسل یعنی انجام غسل اصطلاحی فقهی است.

سه نظریه مطرح بود که مختار ما این بود که به لحاظ مجموعه روایت هر دو مورد مستحب است یعنی هم غسل مستحب است و هم غسل مستحب است.

وجه اینکه هر دو مراد و مستحب است دلالت روایات بود که هم غَسل روایت داشت و هم غُسل مامور به روایات بود.

نکته :

در بحث غُسل نوزاد، روایتی بیان شد که در آن حضرت فرمود :

غسل مولود واجب است.

خب سوال مطرح است که چرا این وجوب حمل بر حکم الزامی نمی شود؟

پاسخی در جلسه سابق بیان شد اما نیاز به تکمیل دارد.

در فهم روایات باید با کلام و فرهنگ ادبیات حضرات معصومین آشنا بود. در اجتهاد باید با فرهنگ کلام حضرات معصومین آشنا بود.

در فرهنگ کلام اهل بیت علیهم السلام برای بیان وجوب فقهی مساله از چند مورد استفاده می شود :

1 – صیغه امر

2 – خبر در مقام انشاء

3 – استفاده از واژه فریضه

اما لفظ واجب اینگونه نیست که نوعا در مقام بیان حکم الزامی وجوب به کار برود. در واقع قاعده ای وجود دارد که می فرماید : کلمات در روایات اهل بیت علیهم السلام بدوا حمل بر معنای لغوی میشود مگر اینکه قرینه بر خلاف آن باشد..

توضیح در رابطه با دلالت واژه «واجب» در روایت سماعه بر معنای لغوی :

اغسال واجبه 6 مورد است که این شش مورد محل اجماع است. جنابت ،حبض ، استحاضه، نفاس، میت ، غسل مس میت

اضافه کردن مورد دیگر به این شش غسل نیاز به دلیل دارد.

درروایت مورد نظر که از سماعه نقل شده است (طبق نقل من لا یحضره الفقیه) [1] ، 21 غسل را نام می برد که شش مورد از واجبات است و الباقی غیر واجب و مستحب است.

از غسل جمعه شروع می شود و سپس غسل جنابت و سپس حیض و سپس استحاضه و نفاس و سپس غسل مولود را نام برده است.

در ادامه اغسال : میت، مس میت، احرام (در میقات)، روز عرفه، زیارت خانه خدا، دخول بیت الله، دخول حرم و در ادامه همین قسمت می فرماید که مستحب است شخص بدون غسل وارد حرم نشود که این بیان شاهد است بر اینکه ذکر «واجب» که بعد از هر غسل بیان شده به معنای ثبوت است، مباهله، طلب باران، اول ماه رمضان، شب 21 ماه رمضان، شب 23 ماه رمضان، عید فطر، عید قربان و نهایتا غسل استخاره که در روایت سماعه نقل شده است.

در این روایت 21 مورد ذکر شد که 6 مورد اجماعا واجب است. مابقی مستحب است. حال با این سیاق در روایت که برای بسیاری از اغسال مستحبی نیز از تعبیر «واجب» استفاده شده، چگونه به صرف بیان «غسل المولود واجب» می توان حکم به وجوب غسل مولود داد؟

بنابراین تعبیر واجب دال بر ثبوت و معنای لغوی است و با این حساب از مرتبه وجوب تنزل می کند به مرتبه استحباب.

مضاف بر شهادت قول اهل خبره و فضای بین فقها در اعصار مختلف که شاهد بر این می شود که غسل ولادت اولاد جزو مستحبات است و نه واجبات.

تا بدینجا روایات دسته پنجم به پایان رسید.

ششمین دسته از حقوق مستحبی اولاد :

اما ششمین دسته از روایات دال بر حقوق استحبابی، دلالت بر استحباب قرائت اذان و اقامه در گوش فرزند می کند.

از مضمون روایات اینگونه استفاده می شود که یکی از حقوق مستحبی اولاد این است که وقتی به دنیا آمد اولین صدایی که به گوش و جان و روح او مینشیند ندای توحید بوده باشد.

حکمت این مساله مستحبی :

اراده خدا بر این بوده که کودکی که متولد می شود اولین صدا برایش صدا و ندای توحید باشد و زمان ویژه برای گفتن اذان و اقامه همان بدو تولد است که سفارش شده است آن زمان خاص از دست نرود.

سبب و حکمت این مطلب این است که لحظه تولد این فرزند چه حالاتی وجود دارد. حالات جسمی و روحی کودک خیلی شدید است که از تحت فشار خارج شده و طبعا بدن وی درد و ناراحتی دارد.

اما از لحاظ روحی این فرزندی که 9 ماه در رحم بوده است خیال می کند تمام دنیایش همین است و در وقت تولد خیال می کند در حال نابود شدن است. این حالت دقیقا شبیه حال ما در هنگام انتقال از این دنیا به دنیای برزخ است. دنیای فعلی ما لهو و لعب و بازی است.

علی ای حال در هنگام تولد گفتن این اذان موثر است.

بیان روایات در این موضوع :

روایت اول :

عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ النَّوْفَلِيِّ عَنِ السَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ مَنْ‌ وُلِدَ لَهُ‌ مَوْلُودٌ فَلْيُؤَذِّنْ فِي أُذُنِهِ الْيُمْنَى بِأَذَانِ الصَّلَاةِ وَ لْيُقِمْ فِي الْيُسْرَى فَإِنَّهَا عِصْمَةٌ مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ.[2]

(به سند مذکور از امام صادق علیه السلام از رسول خدا صلی الله علیه و اله نقل فرمودند که حضرت فرمود : هرکس صاحب فرزند شد، پس باید اذان بگوید در گوش راست به اذانی که در نماز گفته می شود و باید اقامه بگوید در گوش چپ او که این کار باعث حفظ و نگه داری از شیطان رجیم است.)

ان شا الله روایات بعدی در جلسه آینده بیان خواهد شد.