1404/07/08
بسم الله الرحمن الرحیم
حقوق مستحبی اولاد/احکام الصبیان /فقه الاسره
موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /حقوق مستحبی اولاد
بیان شد که حقوق اولاد دو قسم است. یک مورد واجب است و یک مورد مستحب است.
تفاوت این حقوق در استحقاق عقاب است که در صورت ترک حقوق واجب، استحقاق عقاب خواهد بود ولی در حقوق مستحبی چنین استحقاقی نیست اما در جنبه ثواب در عمل بههر دو استحقاق ثواب محقق است.
تا بدینجا حقوق واجب بیان شد و مستندات نیز ذکر شد.
پس از بیان حقوق واجبه برای فرزندان نسبت به والدینشان و سپری شدن مستندات آن ها اینک از اینجا به بعد ان شا الله و بعونه تعالی وارد تبیین برخی از حقوق مستحبی اولاد میشویم که در این مقام به قصد تمییز بین آن حقوق واجب و مندوب و هکذا بررسی مستندات آن ها وارد این مبحث می شویم. در واقع وجه امتیاز بین استحباب و وجوب یکی از مسائل لازم در این بحث است. در بین مومنین و عوام الناس گاهی اوقات حقوق جابجا می شود و در عمل به حقوق واجب سهل انگاری می کنند و در عمل به حقوق مستحب مصرّ هستند. مثل اصرار به عقیقه و اصرار به اذان و اقامه گفتن در گوش اولاد ولی در تربیت و رعایت حقوق واجب سهل انگاری دارند.
روایت اول :
در این روایت آداب جماع و مواقعه بیان می شود که در کیفیت تولد فرزند موثر هستند. ولی متاسفانه این آداب و سنن مورد کم اهمیتی واقع شده است.
ابی سعید خدری از پیامبر اکرم صلی الله علیه و اله نقل می فرماید که حضرت در خطاب به امیرالمومنین سلام الله علیه آداب نکاح و جماع را اینچنین تبیین فرموده اند.
... يَا عَلِيُّ لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَكَ فِي أَوَّلِ الشَّهْرِ وَ وَسَطِهِ وَ آخِرِهِ فَإِنَّ الْجُنُونَ وَ الْجُذَامَ وَ الْخَبَلَ لَيُسْرِعُ إِلَيْهَا وَ إِلَى وَلَدِهَا يَا عَلِيُّ لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَكَ بَعْدَ الظُّهْرِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِيَ بَيْنَكُمَا وَلَدٌ فِي ذَلِكَ الْوَقْتِ يَكُونُ أَحْوَلَ وَ الشَّيْطَانُ يَفْرَحُ بِالْحَوَلِ فِي الْإِنْسَان يَا عَلِيُّ لَا تَتَكَلَّمْ عِنْدَ الْجِمَاعِ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِيَ بَيْنَكُمَا وَلَدٌ لَا يُؤْمَنُ أَنْ يَكُونَ أَخْرَسَ ... يَا عَلِيُّ لَا تُجَامِعِ امْرَأَتَكَ تَحْتَ شَجَرَةٍ مُثْمِرَةٍ فَإِنَّهُ إِنْ قُضِيَ بَيْنَكُمَا وَلَدٌ يَكُونُ جَلَّاداً قَتَّالًا أَوْ عَرِيفا
...[1]
(ای علی با همسرت مجامعت نداشته باش در اول و وسط و آخر ماه –قمری- زیرا جنون و جذام و عقب ماندگی عقلی به سراغ همسر یا فرزند او بیاید؛ یا علی مجامعت نکن با همسر خود در بعد از ظهر چرا که اگر فرزندی حاصل شود چشمش چپ و حول خواهد شد و شیطان خوشحال می شود از انسانی که حول است؛ یا علی از سخن گفتن در حین مجامعت بپرهیز که ایمنی از لال شدن فرزند نیست ... یا علی مجامعت با همسر در زیر درخت میوه دار نداشته باش چرا که اگر فرزندی حاصل شود جلاد و قتال و زورگوی ریاست طلب می شود ...)
مقصود از شهر در روایت مذکور، ماه های قمری است و در مجموع در مسائل دینی ملاک ماه قمری الا در تعیین اول سال خمسی که به سال شمسی هم ممکن است.
خبل هم غیر از جنون است که به معنای عقب ماندگی عقلی یا شیرین عقلی است.
اینکه شیطان از انسان احول خوشحال می شود به این جهت است که اسباب تمسخر و استهزا ایجاد می شود. انسان باید مراتب وسوسه شیطان را از بین ببرد و راه حل آن بی توجهی به شیطان است و سرپیچی از وساوس اوست.
تکلم هم یعنی سخن گفتن های بیهوده و نامربوط در حین مجامعت
این روایت در کتاب من لا یحضره الفقیه، با توجه به حکمت تالیف، به نوعی فتوا محسوب می شود.
در این روایت در آداب جماع از جماع در برخی از حالات منع شده است مثل جماع در شب عید فطر و قربان، و جماع تحت شجره مثمره و جماع در مقابل خورشید و جماع بین اذان و اقامه و جماع در شب نیمه شعبان و ...
علت منع و نهی از جماع در این موارد مذکور عبارتست از اینکه ممکن است معاذ الله آسیب ها و یا آفاتی برای فرزند اتفاق بیافتد که به همین جهت رعایت آداب نکاح و جماع برای جلوگیری از آن خطرات و آفات برای فرزندان حقوق مستحبی فرزند محسوب می شود.
بعبارتی در این مساله، عدم رعایت آداب مذکور موجب تضییع حق اولاد هم می شود به جهت آثار و آفاتی که برای اولاد بیان شده است.
در مرحله بعدی باید ثابت کنیم که این امور و حقوق مستحب است و اینکه چرا با این آثار و آفات خاص و بعضا جدی این حقوق واجب نباشد؟
