موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /حقوق واجبه اولاد بر عهده والد

کلام ما در فقه الاسره در حقوق واجبه اولاد بر عهده والد بود که این حقوق از ناحیه والد تکلیف محسوب می شود.

چهار حق بیان شد و در مقام سند و مدرک این حقوق هستیم که در لسان ادله بیان شده باشند.

اولین دلیل بیان شد که در فرمایش امام سجاد علیه السلام بود و سند آن نیز تمام بود.

در این روایت حضرت سجاد علیه السلام مسئولیت فرزند را بر عهده پدر می داند و پدر را در قبال این فرزند مسئول میداند.

در این روایت حضرت چند مورد را از حقوق فرزند و تکالیف پدر در قبال این فرزند بیان می فرمایند.

اکنون باید بررسی کنیم که این روایت چگونه دلالت بر وجوب این تکالیف می فرماید.

تبیین کلام امام سجاد علیه السلام :

و اما اموری که در این روایت به عنوان حقوق واجبه برای فرزند معرفی شده است عبارتست از :

1 - حسن الادب

در این فقره به قرائن فقرات بعدی، مقصود تربیت فرزند براساس آداب و وظائف شرعی واجب است.

بعضی ممکن است این حسن الادب را درست درک نکنند. متبادر در نزد بعضی این است که مقصود از حسن الادب ، رعایت فرهنگ های منطقه ای و محلی است و حال آنکه مقصود این نیست و مقصود حضرت فراتر از این فرهنگ هاست. مراد از این حسن الادب فرهنگ های الهی و آداب دینی است. هر فرهنگی مقصود این فرمایش حضرت نیست بلکه فرهنگ باید مورد تایید دین باشد. در هرجایی و مقامی باید طبق دستور دین و فرهنگ دینی عمل کرد.

بنابراین تکلیف اول والد این است که فرزند را در معاشرت های خانوادگی و اجتماعی بر اساس فرهنگ جامعه با محوریت آموزه های عرشی قرار دهیم.

2 – دلالت و راهنمایی برای معرفت به خدای سبحان و مراتب توحیدی

این راهنمایی باید با زبان کودکانه و بازی های کودکانه باشد. انتقال معارف دین باید از طریق بازی باشد.

این مساله بازی و رفتار کودکانه با کودکان سیره اهل بیت علیهم السلام هم بوده است. آموزش از طریق بازی و ارتباط متناسب با سن کودک باید باشد.

البته خود والد باید مراتب توحیدی و معارف را دارا باشد تا بتواند این معارف را انتقال دهد. فاقد شئ نمی تواند معطی الشئ باشد.

3 – کمک به زمینه طاعت و بندگی فرزند حتی در برخی از موارد برای ترک معصیت لازم باشد که اقدام خاصی بکند مثل اینکه برای فرزندش که در شرف ازدواج قرار گرفته است، امر نکاح او را تسهیل و فراهم آورد (البته به شرط آنکه مقدور خود فرزند نبوده باشد) البته موارد دیگری غیر از نکاح هم هست که در آینده بیان خواهد شد.

(تذکر: آیه ششم از سوره مبارکه تحریم دلالت بر مراتب ثلاثه مذکوره دارد. ﴿يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَ أَهْليكُمْ ناراً ... ﴾ چرا که با ترک وظائف شرعی و معرفت توحیدی و ترک بندگی قطعا خطر آتش جهنم قطعی و مسلم است و همانطور که مومن موظف است این امور را برای خودش رعایت بکند هکذا لازم است که برای فرزندش هم رعایت کند چرا که فرزند او مصداق «اهلیکم» و جزء اهلیکم است)

4 – ترک ظلم نسبت به فرزند و ترک هتک حرمت او مخصوصا زمانی که در مصاف دیگران بوده باشد.

اگر ارتباط با فرزند به صورت خشن بود و همراه توهین بود قطعا در تربیت فرزند دچار مشکل خواهد بود. تربیت حتی المقدور باید همراه با خوش رفتاری باشد البته در موارد خاص در مقام تادیب اجازه ضرب داده شده است که شرائط خاص دارد.

خیلی اوقات در جمع های خانوادگی، کودکان دیگر و فرزندان دیگران را اکرام میکنیم اما نسبت به فرزند خودمان بد رفتاری داریم در حالی که تکلیف ما نسبت به فرزند خودمان قطعی است.

این خوش رفتاری باید مخصوصا در مقابل دیگران باشد. انسان در قبال فرزندش تکلیف واجب دارد که اینگونه رفتار کند.