موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /ستر و نظر صبیان

صحبت در مساله نگاه و ستر در فرضیه نابالغین بود که به لطف خداوند متعال در جلسات گذشته فرض های مربوط به غیر ممیزین به پایان رسید.

بیان شده بود که این مساله نگاه و پوشش، تاره در فرض غیر ممیزین مورد بحث است و تاره در مورد ممیزین است.

و در هر کدا م از آنها، گاهی بحث در مورد عورت است و گاهی در غیر عورت است. در مجموع 16 صورت تولید شد که بخشی از آن ها که مربوط به کودکان غیر ممیز باشد بحث شد و به پایان رسید.

به لطف ولی عصر ارواحنا فداه ، از این جلسه مساله کودکان ممیز را آغاز می کنیم.

حکم نگاه به ممیزین :

در اینجا یک فرض برای نگاه به عورت ممیز محل بحث است و فرض دیگر برای نگاه به غیر عورت ممیز محل بحث می باشد.

و هر یک از این دو فرض مذکور یا مربوط به نگاه مردان نسبت به دختربچه های ممیز است یا مربوط به نگاه زنان نسبت به پسر بچه های ممیز می باشد و در واقع محل بحث نگاه غیر همجنس است و بحث ما در مورد نگاه مرد به پسر بچه و زن به دختر بچه نیست چرا که نگاه ایشان به غیر عورت همجنس ممیز قطعا مجاز است و نگاهشان به عورت همجنس ممیز هم قطعا غیر مجاز است.

و اما بررسی فرض و صورتی که زنان بخواهند به غیر عورت پسر بچه ممیز نگاه کنند. مثلا در یک هیئت تعدادی از پسربچه های ممیز نوجوان برای سینه زنی برهنه می کنند و در مرئی و منظر زنان قرار گرفته اند؛ در چنین فرض و صورتی، زنان می توانند به این پسر بچه ها نظر کنند یا خیر؟!

نظریه مختار :

بدون شک این نگاه جایز است به چند دلیل :

اولا : ما برای اثبات حرمت نیاز به دلیل داریم که چنین دلیل ثابت نیست و ادله منع از نظر به اجنبی مثل آیه شریفه 31 در سوره نور ، منصرف به بالغین است و انصراف از این فرض دارد به جهت اینکه در نگاه به بالغین نوعا بستر فتنه و تلذذ و ریبه وجود دارد و این یک مناط قطعی است که از فقره ای از فقرات آیه 31 سوره نور که می فرماید ﴿التَّابِعينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجال‌﴾ احراز می شود.

ثانیا : سیره قطعیه متشرعه بر نگاه کردن در اینچنین موارد است و ردع و منعی از طرف ائمه معصومین علیهم السلام گزارش نشده است. جهت درک بهتر این دلیل باید به جو فرهنگی زمان حضور توجه کنیم که فرهنگ برهنه شدن پسران ممیز در هوای گرم به هر بهانه ای مرسوم بوده و این مساله در مرئی و منظر زنان بالغه اتفاق می افتاده است و معصومین هم ردعی نفرموده اند.

البته در برخی از گزارشات برخی از زنان در پاره ای از موارد از نگاه به مراهقین اجتناب می کردند که قهرا این گزارش هم حمل بر رعایت آداب اخلاقی و احتیاط می شود و عمل این بانوان مومنه و متدین حجت بر ما نیست.

ثالثا : اتفاق بین اصحاب از فقهای شیعه که نوعا قائل به جواز هستند. (سخن از اجماع نمی شود چرا که مخالف به صورت اقل وجود دارد مضاف بر اینکه اجماع مدرکی می شود)

نکته : برخی از فقها برای اثبات جواز فرض مذکور این چنین استدلال کرده اند :

بین نگاه صبی ممیز به زن بالغه و بالعکس، فرقی نیست (چون بالاخره این دو طرف نگاه یک محور مشترک هستند) یعنی دو طرف در حکم یکسان هستند. بر اساس این مبنا، صحیحه ای وجود دارد که به وضوح دلالت دارد ، پسر بچه ممیز می تواند به زن بالغه ای که روسری و حجاب سر ندارد، نگاه کند و این قطعا جایز است و فقها هم به آن فتوا داده اند فلذا قهرا این حکم از طرف مقابلش هم جایز و مباح خواهد بود یعنی زن هم مجاز است به غیر عورت این پسر بچه ممیز نگاه کند.

و اما روایت صحیحه از حضرت علی بن موسی الرضا علیه السلام است که فرمود :

رَوَى أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ أَبِي نَصْرٍ عَنِ الرِّضَا ع قَالَ: يُؤْخَذُ الْغُلَامُ‌ بِالصَّلَاةِ وَ هُوَ ابْنُ سَبْعِ سِنِينَ وَ لَا تُغَطِّي الْمَرْأَةُ شَعْرَهَا مِنْهُ حَتَّى يَحْتَلِمَ[1]

(پسر بچه در هفت سالگی اخذ به نماز می شود و تمرین میکنند، و زن لازم نیست بپوشاند موهای خود را از پسر بچه تا زمانی که محتلم شود)

شاهد بحث ما در روایت شریفه، قسمت ذیل آن است. پر روشن است که در این روایت حضرت صراحتا می فرماید بر زن لازم نیست در مقابل پسر بچه ممیز تا قبل از بلوغش موهای سرش را بپوشاند که این کلام قهرا ملازمه دارد با اینکه پسر بچه می تواند به موهای این زن نگاه کند. با این بیان بین ستر و نظر ملازمه وجود دارد و لذا قطعا نظر جایز است.

البته این روایت جنبه فقهی را بیان می فرماید وگرنه از جنبه اخلاقی، حکم مساله بسیار تغییر می کند.

اینک طبق آن مبنای مذکور که دو طرف این نگاه در حکم یکسان هستند پس زن هم می تواند به غیر عورت این پسر بچه ممیز نگاه کند بنابراین مطلوب ما از این طریق استدلال مذکور هم ثابت می شود. الا اینکه در استدلال به این روایت دو مانع وجود دارد که باید هر دو مانع حل شود.

الف) روایت معارض

ب) صحیحه مذکور منافات با آیه قرآن دارد.

بیان ذلک :

زیرساخت استدلال شیخ، روایت صحیحه است. لذا مخالفین این استدلال باید این روایت را رد کنند. جهت رد این استدلال، دو اشکال بر این روایت وارد شده است.

اولا : تعارض با روایت دیگری از حضرت امیرالمومنین علیه السلام

ثانیا : منافات با آیه شریفه 31 سوره نور

که بیان آن خواهد آمد