موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /احکام معاملات صبیان

در بحث فقه الاسره به لطف امام زمان عجل الله فرجه ، در بخش احکام الصبیان مباحث مربوط به امور عبادی صبیان به پایان رسید و همانطور که وعده شده بود در امتداد همین احکام الصبیان بعد از بخش عبادات نوبت به بخش معاملات می رسد.

مقصود از معاملات هم خصوص بیع و شراء نیست هر چند از این مطلب هم بحث می شود و فرد اظهر معاملات است لکن آنچه در باب معاملات در فقه اراده می شود هر امری است که متوقف بر قصد قربت نباشد که شامل حتی تطهیر متنجس هم می شود.

به عنایت پروردگار و ولی عصر ارواحنا فداه وارد بحش معاملات می شویم.

در بخش معاملات صبیان ، مباحث مفصل و متعدد و گسترده ای وجود دارد که ملاک انتخاب موضوعات ، کاربردی بودن ، ضرورت اجتماعی و مستحدثه بودن مباحث است که ان شا الله اثری در جامعه ایجاد شود.

با این هدف و نگاه در بخش معاملات اولین پرونده در بخش معاملات ، مساله ستر و نگاه در امور نابالغین است.

وقتی مساله پوشش و نگاه در صبیان و نابالغین مطرح می شود ، جوانب مساله در بالغین هم روشن می شود.

احکام الصبی و الصبیه سترا و نظرا

این مساله ستر و نگاه مقداری متلازم هستند ولی با دقت فقهی تفاوت هایی هم دارند.

ستر یعنی پوشش که حد پوشش پسران و دختران نابالغ چه مقدار است. فرق بین ممیز و غیر ممیز باید روشن شود.

بالغین نسبت به این صبیان چه وظیفه ای دارند؟ تمام این مباحث باید روشن شود.

در مساله نظر و نگاه ، حد و حدود نگاه صبی نابالغ به بالغه چیست؟ یا بوسیدن و بغل کردن این صبیان چه حکمی دارد و ...

نظریه امام راحل در تحریر الوسیله :

مسألة 24 لا إشكال في أن غير المميز من الصبي و الصبية خارج عن أحكام النظر‌ و اللمس بغير شهوة، لا معها لو فرض ثورانها.[1]

(مساله 24 ، هیچ اشکالی نیست در اینکه پسر و دختر غیر ممیز از احکام حرمت نظر و نگاه کردن نامحرم بدون شهوت خارج هستند و همچنین از احکام حرمت لمس بغیر شهوت خارج هستند. نه اینکه نگاه یا لمس از سر شهوت بوده باشد اگر فرض شود که تحریک شود)

در این عبارت حضرت امام ، دو مساله مفروغ عنه است. یکی جواز نگاه و لمس بدون شهوت به صبی غیر ممیز و همچنین حرمت نگاه و لمس همراه با شهوت به صبی غیر ممیز.

ثوران به معنای تحریک و تهییج است[2]

در ادامه می فرمایند :

مسألة 25 يجوز للرجل أن ينظر إلى الصبية ما لم تبلغ إذا لم يكن فيه تلذذ و شهوة. نعم الأحوط الأولى ، الاقتصار على مواضع لم تجر العادة على سترها بالألبسة المتعارفة مثل الوجه و الكفين و شعر الرأس و الذراعين و القدمين لا مثل الفخذين و الأليين و الظهر و الصدر و الثديين، و لا ينبغي ترك الاحتياط فيها ، و الأحوط عدم تقبيلها و عدم وضعها في حجره إذا بلغت ست سنين.

(جایز است برای مردان که نگاه کنند به دختر بچه نابالغ اگر همراه با لذت و شهوت نباشد. بله احتیاط اولی و احوطی که سزاوار عمل است ، اینست که اکتفا شود در نگاه کردن به مواضعی که عادتا پوشیده است با لباس های متعارف مثل صورت و دستان و موها و آرنج و پاها ؛ نه مثل ران های پا ، و باسن و کمر و سینه و پستان ها و سزاوار نیست احتیاط ترک شود در اینها و احتیاط در ترک بوسیدن اوست و ترک قرار دادن این دختر بچه بر روی پاها زمانی که به شش سالگی رسیدند.)

در این عبارت ، صدر روایت بسیار عام و مطلق است. در احوط محدودیت هایی را بیان می فرماید که این احوط در حد واجب نیست اما در یک وجبی وجوب است و بسیار جای احتیاط دارد که نظر به مواضع مذکور ترک شود.

عرف مورد نظر در عبارت امام راحل ، عرف متشرعه است وگرنه عرف کوچه و بازار ، بسیار متفاوت با عرف متشرعه است.

مسألة 26 يجوز للمرأة النظر إلى الصبي المميز ما لم يبلغ، و لا يجب عليها التستر عنه ما لم يبلغ مبلغا يترتب على النظر منه أو إليه ثوران الشهوة على الأقوى في الترتب الفعلي و على الأحوط في غيره.

(جایز است برای زنان بالغه نگاه کردن به پسر صبی ممیز مادامی که بالغ نشده است و واجب نیست خودش را بپوشاند از آن پسر ما دامی که به حدی نرسیده باشد که مترتب شود بر نگاه آن پسر یا نگاه کردن به آن پسر تحریک شهوت بنابر قول اقوی در ترتب فعلی و بنابر احتیاط در غیر ترتب فعلی)

این عبارت نقطه مقابل مساله 25 است از این حیث که مساله سابق مربوط به نگاه مردان به صبیه بود و این مساله مربوط به نگاه زنان به صبی است.

در این عبارت ، ترتب فعلی و ترتب غیر فعلی ذکر شده که یعنی تحریک شهوت در همین وقت نگاه کردن باشد یا خیر ، در آینده ممکن است با یاداوری نگاه امروز ، تحریک شهوت شود ؛ لذا با توجه به این بیان در ذیل عبارت می فرماید در ترتب فعلی تحریک شهوت ، اقوی ترک است و در ترتب غیر فعلی تحریک شهوت ، علی الاحوط ترک است.