موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان /نماز میت بر صبی

صحبت در نماز میت بر طفل نابالغ است.

بیان شد که طبق بیان مشهور ، بر اساس روایات وارده ، ملاک وجوب نماز میت بر جنازه صبی نابالغ ، شش سالگی است.

قبل از شش سالگی وجوب ندارد ؛ اما استحباب و مطلوبیت آن محل بحث است.

در طرف مقابل برخی مثل ابن جنید ، ملاک وجوب نماز میت را ، تولد و استهلال کودک می دانند. و در طرف دیگر امثال ابن عقیل ، ملاک را بلوغ می داند.

نکته جالب اینست که هر سه مبنای فوق دلیل و روایت دارد و لذا لازم است بررسی شود تا به نتیجه مناسب برسیم.

قائلین به نظریه مشهور به روایاتی استدلال کرده اند که اولین روایت از زراره و حلبی ، بیان شد.

دومین روایت :

دومین روایت که سن شش سالگی را تایید می کند و نسبتا نص محسوب می شود و زیرساخت مباحث خواهد بود ، به شرخ ذیل است.

این روایت صحیحه است و از جهت سندی بلااشکال است.

مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ وَ الْحُسَيْنِ بْنِ سَعِيدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَيْدٍ عَنْ يَحْيَى بْنِ عِمْرَانَ عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ عَنْ زُرَارَةَ قَالَ: مَاتَ ابْنٌ لِأَبِي جَعْفَرٍ ع فَأُخْبِرَ بِمَوْتِهِ فَأَمَرَ بِهِ‌ فَغُسِّلَ‌ وَ كُفِّنَ وَ مَشَى مَعَهُ وَ صَلَّى عَلَيْهِ وَ طُرِحَتْ خُمْرَةٌ- فَقَامَ عَلَيْهَا ثُمَّ قَامَ عَلَى قَبْرِهِ حَتَّى فَرَغَ مِنْهُ ثُمَّ انْصَرَفَ وَ انْصَرَفْتُ مَعَهُ حَتَّى إِنِّي لَأَمْشِي مَعَهُ فَقَالَ أَمَا إِنَّهُ لَمْ يَكُنْ يُصَلَّى عَلَى مِثْلِ هَذَا وَ كَانَ ابْنَ ثَلَاثِ سِنِينَ كَان‌ عَلِيٌّ ع يَأْمُرُ بِهِ فَيُدْفَنُ وَ لَا يُصَلَّى عَلَيْهِ وَ لَكِنَّ النَّاسَ صَنَعُوا شَيْئاً فَنَحْنُ نَصْنَعُ مِثْلَهُ قَالَ قُلْتُ فَمَتَى تَجِبُ الصَّلَاةُ عَلَيْهِ فَقَالَ إِذَا عَقَلَ الصَّلَاةَ وَ كَانَ ابْنَ سِتِّ سِنِينَ ...[1]

(زراره نقل می کند که فرزندی از امام باقر علیه السلام از دنیا رفت و خبر را به حضرت دادند. ایشان دستور دادند غسل داده شود و کفن شود و در تشییع شرکت می فرماید و نماز بر او می خواند. حصیری پهن می کنند تا حضرت بنشیند ولی حضرت سر پا ایستاد و بعد از مراسم تدفین به طرف منزل حرکت کردیم. فضا خصوصی شد و حضرت فرمود : ای زراره ! برای چنین فرزندی که سه ساله است نماز خوانده نمی شود. امیر المومنین علیه السلام بری کودکی سه ساله دستور داد که دفن شود و نماز نخواند ولی مردم چیز هایی ساخته اند و ما هم مانند ایشان عمل میکنیم. زراره سوال کرد : چند سالگی خوانده شود نماز میت بر کودکان؟ حضرت فرمود : نماز را بفهمند و در شش سالگی میفهمد ...)

این روایت شریفه زیرساخت و مبنا برای روایات دیگر خواهد بود که بیان آن در بحث از روایات مورد استدلال در دو ملاک دیگر خواهد آمد.

دلالت این صحیحه بر مدعا و مقصود و روشن و واضح است چرا که صریحا به هر دو قید عقل الصلاه و بلوغ ست سنین اشاره شده است و معلوم است که زمان عقل الصلاه ، همان سن شش سالگی است پس زمان وجوب نماز میت بر صبی رسیدن به سن شش سالگی می باشد.

لا یخفی ممکن است کسی از تعبیر «فمتی تجب الصلاه علیه» توهم کند که مقصود نمازی است که بر ذمه خود صبی مستقر است نه آن که نماز میت بر جنازه صبی باشد.

اما ، هرگز چنین نیست چرا که به لحاظ سیاق روایت که بسیار روشن و متقن است معلوم

می شود که این فقره در امتداد فقرات قبلی مربوط به نماز میت بر جنازه صبی است و هیچ جای شک و شبهه ای وجود ندارد که قطعا مقصود از تعبیر مذکور همین نماز میت است و لا غیر.