موضوع: فقه الاسره/احکام الصبیان / مساله خمس و زکات در اموال صبیان

ولادت انوار مقدسه کربلا

تبریک ایام مبارک و فرخنده ولادت اباعبدالله علیه السلام و قمر بنی هاشم علیه السلام و امام زین العابدین علیه السلام. ان شا الله به حق این موالید نورانی خداوند متعال برای تسهیل مسیر بندگی ، تخفیفی در قصورات و تقصیرات قرار دهد.

دو گوهر را باید مومن دنبال کند و توصیه شده است ، یکی توفیق معرفت است و دیگری محبت است. معرفت نسبت به توحید و ذوات مقدسه اهل بیت علیهم السلام و همچنین محبت به توحید و اهل بیت اکسیر اعظم است.

اگر خداوند لطف کند و معرفت بالحق و درست کسب شود و بفهمیم اهل بیت هم تجلی همین صفات و تجلی خدایی خدا هستند ، معرفت به این حقایق و محبت پیدا شود از جان و قلب انسان ، حاصل اینها می شود دوری از چراگاه شیطان به همان مقداری که به معرفت و محبت نزدیک شده ایم. اگر کسی بتواند از مرعی شیطان فاصله بگیرد و این صفات را کسب کند به سعادت حقیقی رسیده است.

ما و مثل ما که الوده به غرایز حیوانی شده ایم ، چقدر از مبدا دور شدیم و به خودمان ظلم کرده ایم.

یک حسادت و سوء ظن چقدر انسان را بیچاره می کند تا چه رسد سهل انگاری به فرائضی مثل صلاه.

شرمنده ایم که این همه نعمات به ما عنایت شد ولی ما استفاده نکردیم و روز به روز دور تر شدیم.

تا توفیق معرفت و محبت حاصل نشود به جایی نرسیده ایم.

اما الفقه :

مباحث مربوط به مشروعیت عبادات صبیان بیان و تکمیل شد.

اما موضوع بعدی :

مساله خمس و زکات صبی

در ادامه بحث مشروعیت عبادات صبی نوبت به بررسی مساله خمس و زکات آن ها می رسد که این دو عمل جزء عبادات و فرائض عبادی مالی به حساب می آیند چرا که هر دو متوقف بر قصد قربت هستند فلذا از این جهت در لیست عبادات مندرج می باشند و در این بخش بحث می شود که اگر صبی صاحب مال و اموال باشد (از طریق کار کردن یا هدیه گرفتن و ...) آیا تکلیفی نسبت به این دو واجب مالی بر اساس شرائط خود این واجبات دارد؟ و اگر تکلیف متوجه است ، ایا خود صبی امتثال کند یا ولی او؟

باید توجه کرد در این مساله فرقی بین ممیز و غیر ممیز نیست.

در اینجا ان شا الله از هر یک جداگانه بحث خواهیم کرد و ابتدا از مساله خمس و سپس از زکات صحبت خواهیم کرد.

الف) خمس اموال صبی :

بین فقها اختلاف است که آیا خمس به اموال صبی خمس تعلق می گیرد یا خیر؟ مشهور فقها معتقدند که آری خمس همانطور که شامل حال بالغین است برای نابالغین هم می باشد فلذا به اموال صبی هم خمس تعلق می گیرد.

در نقطه مقابل برخی از فقها منکر ادعای فوق هستند و معتقدند که به اموال صبی خمس تعلق نمی‌گیرد. عمده دلیل این گروه دوم حدیث «رفع القلم عن الصبی حتی یحتلم» می باشد که با استناد به این روایت می گویند هر حکمی که موجب ثقل و کلفت بر صبیان بوده باشد از آن ها برداشته شده است فلذا هیچ تکلیفی نخواهند داشت بنابراین همانطور که ثقل صوم و صلاه از آن ها مرفوع است ثقل خمس هم از آنها مرفوع می باشد پس قهرا نسبت به خمس تکلیفی ندارند و در واقع ماده رفع در استعمالش ثقل و سنگینی دارد و لذا وقتی شارع رفع قلم فرموده یعنی یک امر ثقیل را برداشته است که در ما نحن فیه وجوب خمس و اثبات ضمان ثقیل خواهد بود.

به عباره اخری حدیث رفع القلم را اعم از حکم تکلیفی و حکم وضعی می دانند فلذا بدین جهت همانطور که وجوب صلاه از آن ها برداشته شده ، هکذا وجوب خمس و ضمانت مالی آن از این صبیان برداشته شده است.

ان قلت :

بااین بیان که کلفت و ثقل برداشته شده است ، اگر صبی مالی را از شخصی تلف کرد ایا ضمانت این اتلاف بر عهده آن صبی مستقر نمی شود و هیچ تکلیفی ندارد و شامل حدیث رفع است و ضامن نیست؟

قلت :

حدیث رفع یک دلیل امتنانی است فلذا اگر جایی خلاف امتنان بوده باشد قهرا شامل آن نخواهد شد فلذا در مورد مذکور در اشکال ، چون نفی ضمان نسبت به مال دیگران خلاف امتنان است پس قهرا از این جهت شامل آن نخواهد بود.