موضوع: فقه الاسره // احکام صبیان // مساله مشروعیت عبادات صبی

مساله مشروعیت عبادات صبی

یکی از مباحثی که در ذیل مساله اسلام و کفر صبیان قابل طرح و تعقیب است بحث مشروعیت عبادات صبیان است (البته لا یخفی که این بحثهم جنبه فقهی دارد و مباحث فقاهتی و قواهد فقهیه بحث می شود و هم جنبه اصولی دارد و در علم اصول در بخش اوامر در بحث الامر بالامر بشئ ، امر بذلک الشئ بحث می شود. در این مساله اصولی بحث می شود که مثلا اگر شارع و مولی به پدری امر کند که به فرزند امر کند که نماز بخواند ، آیا این امر مولی صرفا متوجه پدر است و طلب متوجه پدر است یا شامل فرزند هم می شود و پدر صرفا واسطه محسوب می شود؟ علی ای حال این مساله در دو علم قابل طرح است و البته در بحث فقهی تفصیل بیشتری دارد)

یعنی بر فرض اینکه ما همین مبنا را اثبات کردیم و قبول کردیم که از صبی ممیز و مخصوصا مراهق اسلام او پذیرفته می شود (چه طبق قانون تبعیت در فرزند متولد در خانه اسلام که گفتیم واقعا مسلمان است و چه بر اساس اظهار و اعتراف به شهادتین مثل فرزند متولد شده در خانه کافر) اینک این بحث مطرح است که این چنین بجه ها که اسلام انها تایید شده است اگر موفق به اعمال عبادی (صلاه ، صوم ، اعتکاف و ...) شدند حکم این اعمالشان چه می باشد آیا اساسا مشروع است یا خیر؟ واگر مشروعیت داردآایا اثری هم دارد یا خیر و چه آثاری مترتب است؟

در این مباحث فقهی گاهی اوقات ذهن شخص منصرف به افراد خاصی از صبیان می شود در حالی که این اتفاق موجب خلط مباحث می شود و لذا باید توجه داشت که تمام بحث ما در فرض صبی است به صورت کلی و غض نظر از افراد.

علی ای حال آیا این اسلام صبی ، می تواند اعمال عبادی صبی را مشروعیت بدهد یا خیر؟

در این مساله بنا بر فحص ، پنج قول وجود دارد.

1 – برخی از فقها قائل به مشروعیت عبادات صبی شده اند مطلقا

2 – برخی دیگر عبادات را شرعی نمی دانند و صرفا جنبه تمرینی و از باب ممارست مجاز می دانند.

3 – برخی دیگر عبادات را صحیح می دانند اما مشروع نمی دانند. در واقع عمل را مطابق امر می دانند و لذا به آن حکم صحت می شود.

4 – برخی دیگر تفصیل قائل شده اند بین واجبات و مستحبات که در واجبات مشروع نمی دانند اما در مستحبات مشروع می دانند.

5 – برخی دیگر عبادات را شرعیه تمرینیه می دانند یعنی هم اثر دارد و هم مورد نظر شارع از حیث تمرینی دارد.

مختار استاد محترم :

به نظر ما آنچه که از لسان خطابات در مجموع استفاده می شود این است که عبادات صبی هم جهت تهیئ و آماده سازی برای دوران بلوغش می باشد و لذا به این جهت جنبه تمرینی دارد و هم بر اساس قرائن و شواهدی که بیان خواهد شد این عبادات سبقه شرعی دارد و به گونهای می توان ادعا کرد که شارع مقدس ان ها را امضا کرده و پذیرفه است.

بنابراین در یک نگاه اجمالی در نظر ما قول پنجم صحیح می باشد.

و اما از جهت استدلالی برای اثبات مشروعیت عبادات صبی ادله متفاوت و متعددی اقامه شده است که البته بعضی از آن ها خالی از خدشه نیستند ولی در مجموع می توان به آن ها تمسک نمود و برای اثبات مقصود کافی می باشد.