موضوع: فقه الاسره/حقوق صبیان /بررسی روایات سن بلوغ دختران

کلام در سن بلوغ دختران بود که بیان شد که روایات متعددی بیان شده است و از هفت سالگی تا 15 سالگی ، روایات در بلوغ نسوان موجود است که باید بررسی کنیم.

کلام در طائفه اول از روایات سن بلوغ دختران بود.

دو نمونه از روایات طائفه اول که روایات 9 سالگی باشد را بیان کردیم که دومین روایت موثقه عبدالله بن سنان بود که دلالت آن محل بحث است.

در موثقه عبدالله بن سنان امام صادق علیه السلام می فرماید :

... وَ إِذَا بَلَغَتِ الْجَارِيَةُ تِسْعَ سِنِينَ فَكَذَلِكَ وَ ذَلِكَ أَنَّهَا تَحِيضُ لِتِسْعِ سِنِينَ

این روایت از جهت سندی به عنوان موثقه مشکلی ندارد و قابل قبول است.

لکن از جهت دلالی اشکال اساسی دارد ، چرا که بعد از ذکر بلوغ پسران و احکام بلوغ ، سن بلوغ دختران را که در این روایت به 9 سالگی مقید کرده است و همان احکام بلوغ پسران را بر آن حمل کرده است [نوشتن خیرات و سیئات] ، معلل کرده به اینکه چون در این سن حیض اتفاق می افتد ؛ یعنی طبق این بیان ملاک اصلی بلوغ دختر ، حیض او است که زمان تحقق آن را 9 سالگی معرفی فرموده است فلذا تعریف و تحدید به سن 9 سالگی به منظور بیان سن حیض او است نه آن که خود 9 سالگی موضوعیت داشته باشد.

بعباره اخری ملاک اصلی در این روایت برای سن بلوغ ، حیض دختر است که این حیض در سن 9 سالگی اتفاق می افتد فلذا طبق این مبنا اگر حیض بعد از این سال محقق شود قهرا دیگر سن 9 سالگی سن بلوغش نخواهد بود بلکه زمان بلوغش همان سالی می شود که بعدا حیض محقق شود.

اللهم الا ان یقال که این روایت را توجیه کنیم و بگوییم این تعبیر حضرت از باب تعلیل نبوده بلکه در مقام بیان مورد غالبی طبق شرائط جغرافیایی و خصوصیات زمان صدور روایت در اکثر دختران بوده است به این بیان که حیض نوعا در سن 9 سالگی محقق می شده است و لذا ذیل روایت سخن از حیض شده و در واقع شبیه به حکمت است ، نه علت فلذا ملاک همان سالگی است که در شرایط عصر صدور روایت حیض هم در همین سن محقق می شده است.

علی ای حال با توجه به این توجیه ، استاد محترم عنایتی به این روایت دارند و به طور کلی نمی توان این روایت را نسبت به مدعا رد و طرد کرد.

روایت سوم :

روایت عبدالرحمن بن حجاج از امام صادق علیه السلام :

عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ الْحُسَيْنِ بْنِ أَبِي الْخَطَّابِ عَنْ صَفْوَانَ عَنْ عَبْدِ الرَّحْمَنِ بْنِ الْحَجَّاجِ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللَّهِ ع يَقُولُ‌ ثَلَاثٌ‌ يَتَزَوَّجْنَ‌ عَلَى كُلِّ حَالٍ الَّتِي يَئِسَتْ مِنَ الْمَحِيضِ وَ مِثْلُهَا لَا تَحِيضُ قُلْتُ وَ مَتَى تَكُونُ كَذَلِكَ قَالَ إِذَا بَلَغَتْ سِتِّينَ سَنَةً فَقَدْ يَئِسَتْ مِنَ الْمَحِيضِ وَ مِثْلُهَا لَا تَحِيضُ وَ الَّتِي لَمْ تَحِضْ وَ مِثْلُهَا لَا تَحِيضُ قُلْتُ وَ مَتَى تَكُونُ كَذَلِكَ قَالَ مَا لَمْ تَبْلُغْ تِسْعَ سِنِينَ فَإِنَّهَا لَا تَحِيضُ وَ مِثْلُهَا لَا تَحِيضُ وَ الَّتِي لَمْ يُدْخَلْ بِهَا.[1]

(ترجمه : سه گروه در هر حالی ازدواج می کنند [و نیاز به عده طلاق ندارند] اول کسانی که یائسه شده اند و در سن او کسی حیض نمی شود. عبدالرحمن پرسید در چه سنی زن یائسه می شود؟ حضرت فرمود در 60 سالگی یائسه می شود و امثال او هم حیض نمی شوند. گروه دوم کسانی که حیض ندیده اند و در سن او کسی حیض ندیده است. عبدالرحمن پرسید تا چه زمانی دختر حیض نمی بیند؟ حضرت فرمود : تا زمانی که به 9 سالگی برسند و امثال این دختر حیض ندیده اند و گروه سوم کسانی که غیر مدخول بها [دخول محقق نشده] هستند.)

در این روایت ، حضرت با عبارت «التی یئست» یائسه شخصی را مورد توجه دارد و در عبارت «مثلها لم تحیض» در مقام بیان سن نوع یائسه است.

عبارت «لم تحض» برای نفی گذشته است که شامل دختر نابالغ است که حیض ندیده است.

این روایت به فرموده سید خوئی از حیث سند از سه طریق نقل شده و مجموعا ضعیف است. از طریق شیخ طوسی ره دو نفر در سند ضعیف هستند یکی ابن عبدون و دیگر علی بن محمد بن زبیر که هر دو ضعف دارند البته بن عبدون از جهت اینکه از مشایخ نجاشی است قابل توجیه و تصحیح است اما علی بن محمد دچار ضعف است و قابل تصحیح نیست.[2]

اما از حیث دلالت برخی معتقدند این روایت دال بر این است که سن بلوغ دختران 9 سالگی است کما اینکه حضرت در مقام بیان نهایت سنی که دختران حیض نمی بینند ، این سن یعنی 9 سالگی را بیان می دارد.

اما لا یخفی که این روایت غیر از اشکالات سندی [که بیان شد] از جهت دلالی مشابه اشکال روایت قبلی را مبتلا است به این بیان که سن 9 سالگی را ، سن حیض شدن بیان می کنند و لذا آن چه موضوعیت دارد ، حیض شدن است و حال آنکه محل بحث ما سن بلوغ است.