موضوع: فقه الاسره/حقوق صبیان /ادله علامیت خروج المنی برای بلوغ

سخن در علائم بلوغ بود که سه چیز از علائم معروف بلوغ است که از شعر العانه بحث کردیم وبه پایان رسید و اکنون در علامت دوم هستیم که ادله علامیت خروج المنی را بررسی می کنیم.

در بررسی ادله در مقام بررسی روایات بودیم. دو روایت ذکر شد.

اکنون به بررسی سومین روایت می پردازیم.

3 - فی تفسیر قوله تعالی ﴿حَتَّى يَبْلُغَ أَشُدَّه﴾[1] ‌ المقصود هو الاحتلام کما فی معتبره هشام عن ابی عبدالله علیه السلام :

أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى [عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِيسَى‌] عَنْ مَنْصُورٍ عَنْ هِشَامٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: انْقِطَاعُ‌ يُتْمِ‌ الْيَتِيمِ‌ بِالاحْتِلَامِ وَ هُوَ أَشُدُّهُ وَ إِنِ احْتَلَمَ وَ لَمْ يُؤْنَسْ مِنْهُ رُشْدٌ وَ كَانَ سَفِيهاً أَوْ ضَعِيفاً فَلْيُمْسِكْ عَنْهُ وَلِيُّهُ مَالَهُ.[2]

(ترجمه : به سند مذکور از امام صادق علیه السلام نقل است که فرمود : پایان دوران یتیمی ، احتلام است و همین معنای استحکام [در آیه شریفه] است و اگر این صبی به احتلام رسید لکن رشد در امور مالی برای او احراز نشد به جهت سفاهت یا ضعف ، ولیّ و سرپرست او مالش را نگهداری کند.)

در آیه شریفه می فرماید نزدیک مال یتیم نشوید. نفرمود دست نزنید و تصرف نکنید ، بلکه فرمود حتی نزدیک هم نشوید. مثل این مثال که در جایی که بمب گذاری شده باشد ، نمی گویند دست نزنید بلکه می گویند نزدیک نشوید به جهت خطری که در مساله است.

در ذیل آیه کریمه ، روایت فوق نقل شده است که بلوغ اشُدّ ، به معنای احتلام و خروج المنی بیان شده است.

در نهایت باید بگوییم در این روایت شریف سن بلوغ جنسی و سن بلوغ اقتصادی مورد بیان معصوم علیه السلام است.

چهارمین روایت :

4 - عَنْهُ عَنْ مُحَمَّدٍ وَ أَحْمَدَ ابْنَيِ الْحَسَنِ عَنْ أَبِيهِمَا عَنْ أَحْمَدَ بْنِ عُمَرَ الْحَلَبِيِّ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: سَأَلَهُ‌ أَبِي‌ وَ أَنَا حَاضِرٌ عَنْ قَوْلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ- حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ‌

قَالَ الِاحْتِلَام‌ ...

(عبدالله بن سنان می گوید : پدرم از امام صادق علیه السلام سوال پرسید و من هم حاضر بودم در جلسه. سوال از معنای آیه شریفه حَتَّى إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ‌.[3] بود. حضرت فرمود : اشده یعنی احتلام)

در این روایت نیز حضرت بلوغ اشد را در آیه شریفه که در مقام بیان ارتباط با والیدن است ، به معنای احتلام و قدرت خروج منی بیان فرموده اند.

همان طور که ملاحظه فرمودید در تمام این روایات که ذکر شد ، احتلام که در واقع نماد قدرت اخراج منی است با توجه به قاعده تجابر و تعاضد روایات ، جزء علائم بلوغ معرفی شده است و با این روایات فثبت المطلوب که اخراج المنی و اختلام یکی از علائم بلوغ است.

ادامه فرمایش امام راحل ره :

الثالث السنّ، و هو في الذكر إكمال خمس عشرة سنة، و في الأنثى إكمال تسع سنين.[4]

(ترجمه : سومین علامت بلوغ سن است که شرائط سنی برای مذکر 15 سال تمام است و برای مونث 9 سال کامل است.)

اما در این علامت سوم باید بحث را ان شا الله در دو مقام جداگانه (برای مذکر و مونث طرح کرد.)

مقام اول : سن بلوغ مذکر

مشهور بین اصحاب از فقهای شیعه این است که سن بلوغ مذکر 15 سال تمام است در حدی که مرحوم صاحب جواهر ره فرموده اند این شهرت نزدیک است به سر حد اجماع برسد.[5]

و هکذا در مفتاح الکرامه ادعای اجماع شده است.[6]

البته بدیهی و روشن است که با وجود این همه روایت ، قهرا اجماع مدرکی می شود که طبعا ارزشی ندارد چرا که اجماع زمانی معتبر است که کاشف از قول معصوم علیه السلام باشد و با وجود مدرک ، دلیل اجماع مشخص است.

نکته این مساله که اجماع و شهرت در مساله حاصل شده است این است که مساله بلوغ در ابواب مختلف فقه روایت دارد و در مناسبت های مختلف از این مساله از حضرات سوال شده است و معصومین علیهم السلام پاسخ داده اند.

لذا آن چه برای ما در اینجا در مقام استشهاد و استدلال ارزش علمی دارد همان روایات باب می باشد که بعونه تعالی در اینجا به برخی از آن ها اشاره می شود.

چندین روایت در مساله سن بلوغ مذکر نیز داریم که ان ها را در ادامه مباحث بیان خواهیم کرد که این روایات متعدد و مختلف است که در نگاه اول حل این اختلافات در روایات سخت و مشکل به نظر می رسد اما در ادامه به حل ان ها نیز خواهیم رسید.

مرحوم صاحب حدائق معتقد است سن بلوغ در اولاد مختلف است. یعنی یک سن ، علامت بلوغ در عبادات است ، و یک سن ، علامت بلوغ در معاملات است.[7]