موضوع: فقه الاسره/حقوق زوجین /خروج زنی که همسرش فوت کرده در دوره عده وفات

امام عسکری علیه السلام فرمود : خَصْلَتَانِ‌ لَيْسَ‌ فَوْقَهُمَا شَيْ‌ءٌ الْإِيمَانُ بِاللَّهِ وَ نَفْعُ الْإِخْوَان‌[1] در ادعیه ماه رمضان عرض میکنیم که خدایا شک و بدبینی به خودت را از من دور کن.[2] انسان باید ایمان داشته باشد به خدا و اعتماد کند و سو ظن را دور کند از خودش. امتحان و فرصت است که استفاده کنیم.

دومین خصلت نفع رساندن به دیگران است. در حد خود انسان. شر را کم کردن هم خودش نوعی نفع رساندن است. ولو دست گرفتن باشد یا رساندن مطالب به انسانی که گوشش سنگین است.

اما الفقه :

بحث در مورد حکم خروج زن از منزل ، در دوره عده وفات است که آیا چنین زنی حق خروج در ایام عده را دارد یا ندارد؟

مدت عده را در جلسه قبل بیان کردیم که ابعد الاجلین است و توضیح آن ذکر شد به صورت تفصیلی.

در پاسخ باید بگوییم : در این رابطه دو دسته از روایات موجود است که در یک دسته مطلقا دلالت بر جواز خروج زن دارد و در دسته دیگر مشروط به ضرورت شده است فلذا از جمع بین این دو دسته طبق قانون مطلق و مقید نتیجه بر این می شود که :

خروج زن پس از فوت شوهرش در عده وفات جایز است لکن مشروط بر آنکه ضرورت باشد و جایگزین برای کارش وجود نداشته باشد یعنی شخص دیگری نتواند آن را انجام دهد.

در واقع در مبانی اصول بیان شده است که در چنین فضایی باید حمل مطلق بر مقید کرد.

نکته مهم در مساله مطلق و مقید ، این است که اراده جدی روایت مطلق ، همان مقیدات است ولی اگر نکته ای در روایت مطلق وجود داشته باشد نباید از دست بدهیم و در واقع حق طرح روایات مطلق را نداریم بلکه چنانچه نکته و مقصود خاصی را بیان می کند ، باید اخذ کنیم.

البته دو مطلب در اینجا جدی تر باید مورد توجه باشد :

الف : حق اکتحال و تزیین ندارد البته به گونه ای که سبب تحریک و ترغیب جنس مخالف شود.

ب : بیتوته در غیر بیت خودش نداشته باشد.

البته امر اهم و ضرورت مساله دیگری است که بارها درباره آن صحبت کرده ایم.

و اما روایات باب که ما از هر دسته به عنوان نمونه فقط یک روایت نقل میکنیم.

دسته اول : موثقه عمار ساباطی :

مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَمَّارٍ السَّابَاطِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع‌ فِي‌ الْمَرْأَةِ الْمُتَوَفَّى‌ عَنْهَا زَوْجُهَا هَلْ يَحِلُّ لَهَا أَنْ تَخْرُجَ مِنْ مَنْزِلِهَا فِي عِدَّتِهَا قَالَ نَعَمْ ْ وَ تَخْتَضِبُ‌ وَ تَكْتَحِلُ‌ وَ تَمْتَشِطُ وَ تَصْبَغُ ... بِغَيْرِ زِينَةٍ لِزَوْجٍ.[3]

در این روایت شرطی برای خروج بیان نشده است.

در اینجا هم سوال مطلق است و هم پاسخ حضرت مطلق است فلذا ثابت می شود که خروج زن در عده وفات مطلقا جایز است البته در خصوص اکتحال و تزیین حضرت آن را تا حدی که موجب ترغیب و تحریک جنس مخالف نشود اجازه می فرماید یعنی ملاکش این است که چه در خفا و چه در جلا فلذا حتی در خفا هم بیش از آن برایش جایز نیست.

دسته دوم : التوقیع الشریف فی مکاتبه الحمیری الوارد عن مولانا صاحب العصر و الزمان عجل الله فرجه الشریف که ان شا الله بیان آن خواهد آمد.