موضوع: فقه الاسره/حقوق زوجین /حق اجازه از زوج برای خروج از منزل برای زوجه

ضمن تسلیت شهادت فرمانده مقاومت و حزب الله لبنان جناب اقای سید حسن نصرالله ، استاد محتزم نکاتی در رابطه با این حادثه تلخ بیان فرمودند.

واژه فریضه در پیام رهبر انقلاب جنبه بین المللی دارد و جهان اسلام باید نگاه و توجه اش به سمت ممالک اسلامی مبارز باشد.

اگر جهان اسلام توجه داشته باشند ، پیشرفت محقق خواهد شد اما اگر وحدت اسلامی تشکیل نشود ، ممکن است دچار اشکال شویم.

وحدت ملی هم در عرصه داخلی باید تشکیل شود و سلیقه شخصی و اظهارات شخصی و گروهی و حزبی نداشته باشند.

شاید ، شاید یکی از موانع تا الان ، سلیقه های شخصی بوده باشد که اجازه نداد صدای واحد شنیده شود. لذا از همه احزاب و گروه ها تقاضا داریم ، در این عرصه بیدار باشند و فرصت آزمون و خطا نیست.

این شهادت برای این شهید عزیز ، فوز عظیم است اما برای ما و مقاومت خسارت است.

امیدواریم در روزهای آینده جوابی در خور آبروی کشور اسلامی ایران از طرف ایران داده شود. دستور ولی جامعه مطاع است اما فراموش نکنیم که ولی جامعه بر اساس اقتضائات روز ، دستور و فرمان صادر می فرماید.

اما الفقه :

در باب حقوق زوجین ، بیان شد که اصل اولی برای زوجه این است که در خانه باشد و خروج نیاز به اذن دارد صریحا یا در فحوا و لفافه باشد. مهم این است که اذن باشد.

لذا باز هم تکرار میکنیم که بدون اذن و به صرف عدم المنع ، زوجه حق خروج ندارد.

به چهارمین روایت رسیدیم.

ابان از واسطی نقل می کند. ابان مشترک بین ابان بن تغلب و ابان بن عثمان است که هر دو ثقه و موجه هستند. ولی به حسب برخی قرائن به نظر می رسد که در این سند ، ابان بن عثمان است.

متن روایت مربوط به خلقت جناب آدم و جناب حوا علیهما السلام است. نتیجه خلق جناب آدم از خاک ، این شد که بنی آدم گرایش به دنیا دارد. و نتیجه خلق حوا از آدم ، این شد که جنس زن و جنس مونث مایل به مردان است.

ممکن است مقصود این باشد که میل به جذب مذکر دارد.

حال که وضعیت جنس زن این است ، بر مردان تکلیف شده است که زن را در خانه تحصین کند.

در این روایت چهارم ، مخاطب حضرت صادق علیه السلام مردان هستند.

وقتی فرهنگ این باشد که اصل اولیه حضور زن در منزل باشد ، خود بخود آفات اجتماعی کمتر می شود.

این را فراموش نکنیم که معنای این فرمایش ، حبس و زندانی کردن زوجه نیست که این کار موجب بیماری های خاص و گاهی غیر قابل جبران می شود.

در این فرض که موجب عسر و حرج باشد ، امر زوج مطاع نیست و با اجازه حاکم شرع در حد نیاز حق خروج دارد.

علی ای حال این روایت محل بحث و اختلاف نظر بین علما شده است.

عده ای معتقدند این روایت اذن را ثبات نمی کند بلکه خطاب به مردان ، توصیه به حفظ و مراعات زنان است.

اما عده ای دیگر معتقدند مثل روایات سابق است که لزوم اذن زوج برای زوجه را ثابت می کند.

لکن نقدی که به این استدلال مطرح شده است ، اینست که غایت مدلول این روایت عبارتست از اینکه اگر مرد امر به تحصین و قرار در منزل داشت بر زن لازم است که آن را رعایت کند ولی اینکه بدون اذن شوهر ، مطلقا جواز خروج از منزل را نداشته باشد دیگر از این خطاب قابل اثبات و استفاده نیست.

به عباره اخری ، اگر مرد زن را نهی از خروج نکند آیا باز هم زن می تواند به صرف عدم نهی از منزل خارج شود ، یا آن که الزاما خروج از منزل متوقف بر استیذان است؟!

این مدعا و مطلوبی ست که از این روایت قابل استفاده نیست در حالی که در روایات سابق تصریح شده است برای خروج زن از منزل الزاما و صرفا محتاج و متوقف بر اذن است.

تذکر : آن چه که در بیان امام راحل آمد که فرمودند «لکل من الزوجین حق علی صاحبه یجب علیه القیام به» این عبارت دلالت ندارد بر اینکه تمام حقوقی که برعهده زوجین است ، همه آن ها واجب است بلکه این عبارت در واقع انصراف به بخش حقوق واجبه دارد که آری نسبت به حقوق واجبه قیام و ادای وظیفه لازم و واجب خواهد بود.

چرا که بدیهی و جزء مسلمات و مرتکزات ذهن متشرعین است که حقوق زوجین به دو بخش واجب و مستحب تقسیم می شود همانطور که مرحوم شیخ یوسف بحرانی در الحدائق الناظره تصریح فرمودند که «لا خلاف و لا إشكال في أن لكل من الزوجين على الآخر حقوقا واجبة و مستحبة»[1]

بنابراین ، تعبیر «تطیعه و لاتعصیه» که در صحیحه محمد بن مسلم آمد در جمیع امور مقصود نیست.

این مطلب مفاد آیه شریفه 228 سوره مبارکه بقره هم هست که فرمود : ﴿... وَ لَهُنَّ مِثْلُ الَّذي عَلَيْهِنَّ بِالْمَعْرُوف‌ ...﴾ که ثابت می کند اصل حق داشتن را نسبت به هر یک از طرفین ولی در کمیت حقوق بیانی ندارد.