موضوع: فقه الاسره/حقوق زوجین /مستندات وجوب اذن زوج برای خروج زوجه از منزل

تسلیت شهادت جمعی از شیعیان امیرالمومنین علیه السلام در لبنان.

مساله ظهور و فرج ، بخشی از آن بسته به رفتار خود بشر است. عده ای دنبال برداشت سیاسی هستند اما حقیقت امر این است که این امکانات در دست بشر ، ممکن است موجب محرومیت بیشتر بشر از امام زمان عجل الله فرجه شود.

و اما الفقه :

اولین حق از حقوق زوج بر عهده زوجه ، وجوب استیذان از زوج جهت خروج از منزل است.

چنانچه اذنی نباشد ، زوجه حق خروج ندارد. هر مدتی هم این عدم اذن به طول انجامد ، فرقی ندارد.

این به معنای این نیست که اگر منع و نهی از طرف زوج نبود ، پس زوجه حق خروج دارد ، خیر! بلکه عدم الاذن ، مانع خروج از منزل است ولو نهی هم نباشد.

علی ای حال چنانچه زوجه این حق را رعایت نکند ، متصف به «ناشز» است.

از جلسه سابق وارد بررسی مستند این حق و حکم و مساله شدیم. اولین روایت صحیحه از حضرت امام باقر علیه السلام به نقل از رسول مکرم صلی الله علیه و اله نقل شد.

اما تقریب استدلال به روایت به این بیان است که :

«وَ لَا تَخْرُجَ مِنْ بَيْتِهَا إِلَّا بِإِذْنِه‌»

وجه استدلال مدعا :

همانطور که ملاحظه می فرمایید در این صحیحه پیامبر عظیم الشان صلی الله علیه و اله صریحا از خروج بدون اذن شوهر از منزل نهی می کند و پس از این نهی هم این چنین کاری را مورد لعن ملائکه معرفی می کند که همه این موارد قرائن مسلم و قطعیست بر اینکه عدم خروج از منزل بدون اذن جزء حقوق واجب شوهر است.

بدیهی ست با نگاه به این تهدید و لعن های مذکور این حق قطعا جزء حقوق واجبه بوده و ادعای استحباب در این مقام مردود است.

همچنین حضرت در این فرمایش ، تاسیس اصل می فرماید. یعنی اصل بر این است که در منزل باشد مگر با اذن شوهر ، نه اینکه حق خروج دارد ، الا اینکه منع باشد.

2 – موثقه سکونی از امام صادق علیه السلام قال :

«قَالَ رَسُولُ اللَّهِ ص‌ أَيُّمَا امْرَأَةٍ خَرَجَتْ‌ مِنْ‌ بَيْتِهَا بِغَيْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا فَلَا نَفَقَةَ لَهَا حَتَّى تَرْجِعَ.»[1]

بعضی ممکن است بگویند : هر سفری نیاز به نفقه ندارد. بلکه مثلا سفر طولانی می رود که اگر بدون اذن برود ، نفقه بر عهده زوج نیست. در جواب این عده باید گفت :خب ممکن است کسی دیگر نفقه را برعهده بگیرد. یا ممکن است اصلا خروج زمان نبرد و هزینه ای نداشته باشد.

پاسخ این است که در این روایت شریفه ، نفی حق نفقه است نه صرفا بحث از هزینه سفر و هزینه های جاری خارج از منزل

وجه استدلال : بر اساس این روایت ، محرومیت زوجه شرعا از نفقه اش ظهور در این دارد که خروج بدون اذن جزء موارد نشوز می باشد چرا که تنها سببی که موجب محرومیت از نفقه است ، همین نشوز است پس خروج بدون اذن قطعا حرام است و جزء مصادیق نشوز است.

3 – عن شعیب بن واقد عن الحسین بن زید عن الصادق جعفر بن محمد عن ابیه عن آبائه عن امیرالمومنین علیهم السلام (فی الحدیث المناهی) :

«... وَ نَهَى أَنْ‌ تَخْرُجَ‌ الْمَرْأَةُ مِنْ بَيْتِهَا بِغَيْرِ إِذْنِ زَوْجِهَا فَإِنْ خَرَجَتْ لَعَنَهَا كُلُّ مَلَكٍ فِي السَّمَاءِ وَ كُلُّ شَيْ‌ءٍ تَمُرُّ عَلَيْهِ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ حَتَّى تَرْجِعَ إِلَى بَيْتِهَا ...»[2]

در این روایت مناهی که رسول خدا منهیات را بیان فرمودند اعم از نهی الزامی و تنزیهی ، یکی از نهی ها را به خروج زوجه از منزل بدون اذن زوج بیان فرمودند. بعد حضرت لعن را بیان فرمودند تا الزامی بودن را بیان فرمایند.

وجه استدلال به این روایت ، شبیه روایت قبلی است.

4 – ابان عن الواسطی عن ابی عبدالله علیه السلام :

«إنَّ اللَّهَ خَلَقَ آدَمَ ع مِنَ الْمَاءِ وَ الطِّينِ فَهِمَّةُ ابْنِ آدَمَ فِي الْمَاءِ وَ الطِّينِ وَ خَلَقَ حَوَّاءَ مِنْ آدَمَ فَهِمَّةُ النِّسَاءِ فِي الرِّجَالِ فَحَصِّنُوهُنَّ فِي الْبُيُوت‌»[3]

در این روایت حضرت بیان نوع مرد و زن را می فرماید و نوع زن اینگونه است که همت زن ، مردان هستند و مرد از این جهت در خطر است. لذا زن ها را در خانه ها نگه داری کنید.

این روایت شریف ، در مقام بیان نسخه کلی و حساب و کتاب در رفت و آمد بانوان است.

برخی از فقها برای اثبات مدعا به اینچنین روایات هم تمسک کرده اند به این بیان که اگر اطاعت زن از مرد در خروج از منزل واجب نبود ، حضرت امر به تحصین آن ها نمی کرد چرا که در این صورت موجب لغویت این امر می شود.

پس لسان این روایات هم در واقع دلالت بر حرمت خروج زن بدون اذن شوهر از منزل دارد.

این روایت شریف محل بحث است ودر جلسه آینده در رابطه با آن مطالبی را بیان خواهیم کرد.