موضوع: اصول عملیه/تخییر /شک در اصل تکلیف

تحصل مما ذکرنا أن حکم دوران بین المحذورین عند الشک فی اصل التکلیف هو التخییر عملا

برای پایان دادن به بحث شک در اصل تکلیف تتمه و تلخیصی را خدمت شما عرض می کنم

تلخیص:

در دوران امر بین محذورین در مورد شک در اصل تکلیف از نظر عملی حکم تخییر است و نهایتا تخییر به این مطلب مقید شد که مراقبت کنیم تا مخالفت قطعیه پیش نیاید لذا این مبحث شامل دو بخش شد:

بخش اول: اصلا امکان موافقت و مخالفت قطعیه وجود ندارد و مکلف از دو حال خارج نیست یا فاعل است و یا تارک

بخش دوم: امکان موافقت و مخالفت قطعیه وجود دارد مانند موردی که بیان شد نماز را رها کنید و دوباره بخوانید که محل کلام بود؛ در آخر بحث این مطلب باقی ماند در دوران امر بین محذورین، آنجا که مخالفت قطعیه امکان دارد علم اجمالی منجز است و می گوید کاری انجام ندهید که مخالفت قطعیه حاصل شود و نتیجه این مراقبت موافقت و مخالفت احتمالی بود.

تتمه:

بقی فی المقام شیءٌ و آن این است که در دوران امر بین محذورین واقعه متعدد اگر اطراف شبهه تدریجی و زمانی باشند محصول تخییر است، حال سوال این است که این تخییر از نوع بدوی است یا استمراری؟

مثلا کسی قسم خورده است این جمعه را هدیه بدهد و جمعه دیگر را هدیه ندهد و بعد خلط شده و نمی داند بر اساس زمان چگونه قسم خورده است و در هر جمعه دوران امر بین محذورین برقرار است.

در اینجا بعضی قائل به تخییر استمراری شده اند یعنی مکلف در جمعه اول انتخاب می کند هدیه بدهد یا هدیه ندهد

و هفته بعد نیز به همین صورت مخیر در انتخاب است و دلیل این گروه چنین است که هر هفته مستقل بوده و کاری به هفته بعد یا قبل ندارد یعنی این هفته دوران امر بین محذورین است و مکلف مخیر و هفته دیگر نیز به همین منوال، دوران امر است و حکم مخیر بودن مکلف؛ این نظریه برمی گردد به علم اجمالی کبیر یعنی علم اجمالی به الزام اینکه یا این هفته و یا هفته دیگر الزامی وجود دارد و در هر دو هفته برائت جاری می شود.

اما نظریه دوم علم اجمالی صغیر را دارا است یعنی مکلف به این مساله علم اجمالی دارد که یک وجوب و یک حرمت بر ذمه اوست و باید مواظب باشد این وجوب یا حرمت را قطعا مخالفت نکند و این مخالفت به این صورت پیش می آید که در هر دو هفته هدیه بدهد یا هر دو هفته هدیه ندهد لذا برای مراقبت از مخالفت قطعیه باید یک هفته هدیه بدهد و یک هفته هدیه ندهد تا موافقت و مخالفت احتمالی واقع شود اگر تخییر را استمراری کنیم مخالفت قطعیه انجام شده است پس لازم است تخییر را بدوی بدانیم تا مخالفت قطعی پیش نیاید

مرحوم محقق خوئی رضوان الله تعالی علیه و عده ای از محققین به این نظریه گرایش پیدا کرده اند که تخییر بدوی است زیرا در صورت استمراری بودن مخالفت قطعی پیش می آید.

هذا تمام الکلام در شک در اصل تکلیف