موضوع: کتاب الحج // وجوب حج // حج صبی

وجه چهارم از وجوهی که برای عبادات صبیان خصوصا حج صبی ذکر شده ، روایاتی است که در خصوص حج صبی وارد شده است سه روایت خوانده شد

ادامه روایت سوم : صحیحه معاویة بن عمار قال سمعت اباعبدالله یقول قدموا من کان معکم من الصبیان الی الجحفه او الی بطن مُرّ ثم یصنع بهم ما یصنع بالمحرم یطاف بهم و یسعی بهم و یرمی عنهم و من لم یجد منهم هدیه فلیصم عنه ولیه [1] میخواهیم با این روایت اثبات کنیم حج صبی خصوص صبی غیر ممیز را

این عبارت قضیةٌ فی واقعه است کاروانی با امام معصوم به حج رفتند که در کاروان هم صبی ممیز بود و هم صبی غیر ممیز و کاروانها عرفا اینگونه بوده بنابراین این حدیث را هم میتوان اختصاص به ممیز داد هم غیر ممیز و هم میتوان گفت اعم است از هر دو

مهمترین کلماتی که در این حدیث وجود دارد و حدیث را بطرف غیر ممیز میکشاند کلمات ولیطاف بهم، یسعی بهم و یرمی عنهم میباشند که متناسب با صبی غیر ممیز است زیرا در ممیز به او گفته میشود خودت سعی کن و طواف کن و از طرفی قرائنی موجود است که فهمیده میشود اختصاص به صبیان ندارد قرینه اول اینکه داستان این حدیث در رابطه با یک کاروان است اینکه تمام کاروان صبی غیر ممیز باشند با عرف مسافرت سازگار نیست در کاروان هم صبی ممیز است هم غیر ممیز قرینه دوم در ذیل همین حدیث به نقل کلینی اینگونه آمده که حضرت سجاد در این داستان بوده اند یضع سکین فی ید الصبی ثم یقبض علی یدیه الرجل فیذبح امام چاقو را برای قربانی به دست صبی میدادند و کسی کمک میکرد تا ذبح انجام گیرد از این کلام مشخص است غیر ممیز (که شامل طفل تا 7سال میشود) این کار را نمیتواند انجام دهد بنابراین دو قرینه نتیجه میدهد که حدیث اختصاص نداشته و اعم از ممیز و غیر ممیز است

اما کلمه یرمی عنهم در بحث حج رمی جمره ممکن است گفته شود برای سه ساله است که نمیتواند سنگ بزند پس میشود صبی غیر ممیز اما میتوان گفت در آن محل شلوغ برای رمی، صبی ممیز نیز گاها نمیتواند انجام دهد و دیگری برای او انجام میدهد و ثانیا ممکن است در خصوص صبیان تخفیف داده شده ولو صبی ممیز که دیگری بجای او رمی انجام دهد در نتیجه این روایت دلالت دارد بر تصحیح حج صبیان مطلقا

حدیث چهارم : معتبره عبدالله بن سنان قال سمعته یقول مرّ رسول الله صلی الله علیه و اله برویثه وهو حاجٌّ و قامت الیه امرأةٌ و معها صبیٌ و قالت یا رسول الله ایحج عن مثل هذا ؟ قال نعم و لک اجره [2] حضرت در منطقه رویثه بودند زنی مقابل پیامبر آمد و طفلی داشت وپرسید آیا حج از طرف این طفل انجام میگیرد ؟ حضرت فرمودند بله و اجر آن را داری.

ظاهر این حدیث اینست که مادر میخواهد نیابت کند از طفل خود "ایحج عنه" اما باطن داستان نباید این باشد زیرا نیابت برای زمانی است که منوب عنه حاضر نیست در اینجا صبی همراه مادر است پس مقصود اینست که آیا برصبی حج دهیم ؟ وانگهی سوال پیداست که زن از مشروع بودن حج سوال میکند که حج برای صبی من مشروعیت دارد یا نه و سوال او برای نیابت نیست زمانیکه سوال از مشروعیت باشد کیفیت عمل خودبخود مشخص است که او را حج دهند