موضوع : روابط بین الملل // حاکمیت

قال الکاظم علیه السلام : یاهشام ان الله بشر اهل العقل والفهم فی کتابه فبشر عباد الذین یستمعون القول فیتبعون احسنة اولئک الذین هدﯨٰهم الله و اولئک هم اولوا الالباب

حضرت کاظم علیه السلام میفرماید ای هشام خداوند انسانهای دنباله رو عقل و دوستداران فهم و درک را در کتابش بشارت داده است بندگان من کسانی هستند که سخن را گوش میدهند و بهترین آن را پیروی میکنند اینان مورد هدایت و صاحبان عقل و فهم هستند.

در مباحث مستحدثه روابط بین الملل به حاکمیت رسیدیم که یکی از محورهایی است که باید از نظر ماهیت و تشکل در قران و حدیث آمده است بررسی شود و بعد نوع تعامل این حاکمیت با اتفاقات و روابط و مناسبات داخلی و خارجی تنظیم شود و موضوعات جدیدی که پیش میآید از نظر فقهی حکمش معلوم گردد.

نکته ای که امروز عنوان میکنم در ذیل بحث حاکمیت ، ماهیت حاکمیت الهی و توحیدی و اسلامی

در اصطلاحات خودمان عبارتست از ولایت و سرپرستی با محوریت محبت و شاهد این مدعی آیات قران است و بهترین زمان شروع این گویش های قرانی دوره حضرت ابراهیم علی نبینا و اله و علیه السلام است . افضل انبیا از جهت زمان طبق ادوار تاریخی حضرت ابراهیم است و از جهت واقعی رتبه ایشان بعد از پیامبر اکرم است. وقتی عملکرد و زندگی حضرت ابراهیم را بر اساس بیان قران تعقیب میکنیم میبینیم در زندگی ایشان اولین چیزی که مطرح میشود دخالت حضرت است به زندگی افراد بشر و رفتن بسوی برپا کردن یک مرکز حاکمیتی و مدیریتی یعنی پایه گذاری کعبه توسط حضرت ابراهیم بزرگترین مصداق دخالت یک انسان بزرگ است در زندگی دیگران که چیزی جز همان حاکمیت بر مبنای ولایت امامت و سرپرستی نیست و اولین پیغمبری که عنوان امام بر او اطلاق شد حضرت ابراهیم است.

قوله تعالی ﴿و اذ یرفع ابراهیم القواعد من البیت و اسماعیل﴾ وقتی این خانه (که اولین محل زندگی مدرن است که با ساحت و جایگاه انسان سازگاری دارد و محل بییتوته و استراحت و آرامش در مرکز زمین) تمام میشود حضرت ابراهیم اولین کاری که انجام میدهد دعاست ﴿ربنا تقبل منا﴾[1] یعنی اگر قرار است روی زمین محل آرامش باشد باید آسمان پشتیبانش باشد دعای حضرت ابراهیم بعد از ساختن بیت به این معناست که تمام کارهای ما بر روی زمین باید با اتصال به آسمان باشد تا زندگی فردی و اجتماعی سالم باشد. ﴿ربنا واجعلنا مسلمَین لک و من ذریتنا امة مسلمه﴾[2] در مرحله اول دعا برای قبول شدن کار تا موثر واقع شود و در مرحله بعد ایجاد یک فضای اجتماعی است در زندگی مردم وجعلنا مسلمین لک و من

ذریتنا امه مسلمه مسلم یعنی انسانی که تسلیم حق و حق طلب و حق خواه است که در دوساحت تجلی میکند ساحت شخصی و ساحت اجتماعی و انسانهای حق طلبی مانند حضرت ابراهیم نگاهشان اجتماعی است و تفکرشان در بعد اجتماعی بیشتر است این یک اصل است الناس علی دین ملوکهم حضرت ابراهیم اول خودش را اصلاح میکند بعد میرود سراغ ذریه و جامعه.

تا ایجا دو نکته اساسی در بحث حاکمیت مطرح شد

1. ارتباط حاکم با خدا 2. کار فرهنگی و نگاه فرهنگی به جامعه داشتن زیرا فرهنگ میتواند ولایت و محبت را ترویج کند ﴿و ارنا مناسکنا﴾ که با نگاهی وسیع یعنی اطلاعات ما را افزون کن پس سومین نکته ای که در حاکمیت اسلامی قابل توجه است بامعرفت بودن سطح بالای حاکمان است. مناسک یعنی شیوه های درست زندگی کردن و سمبل آن کنار کعبه است وقتی حج را واکاوی میکنیم لحظه به لحظه آن کار اجتماعی و تمرین زندگی اجتماعی سالم است.

این نگاه در سابقه علوم حوزوی و بین متدینین متهم است به اینکه از دین و مناسک و بندگی سوء استفاده میکنند تا حکومت تشکیل دهند .باز کردن چنین بابی به شکل حقیقی بعد از انقلاب اتفاق نیفتاد تا در زندگی روزمره خودمان جاری شود . بنابراین اولین پیامبری که پایه گذار تمدن انسانی شد حضرت ابراهیم بود . از قسمتهای مهم قران که میشود از آن برای حاکمیت و ارتباطات یک حاکم و حاکمیت اسلامی توحیدی با جامعه خودش و مراوده با ممالک دیگر استفاده کرد قسمتهای زندگی حضرت ابراهیم است .

حضرت مرکزیت زمین را انتخاب کرد ام القری بحث توحید را سرمنشأ تمام کنش ها و واکنش های خود قرار داد وبعد به سراغ ساختن یک ساختمان رفت.

در این آیات بعد از توحید تسلیم بودن در برابر حق را محور قرار داده است. در ایات بعد حضرت ابراهیم آینده جهان برای زندگی بشر از جهت اجتماعی باید اینگونه باشد ﴿ربنا و ابعث فیهم رسولا منهم یتلوا علیهم ایاتک و یعلمهم الکتاب والحکمه و یزکیهم انک انت العزیز الحکیم﴾[3] یعنی قرار است رسولی بیاید که به همه ابعاد زندگی بشر کار دارد و میخواهد دو چیز را به جامعه بشری تزریق کند

1. علم 2. کار سالم علم و تزکیه در زندگی فردی و زندگی اجتماعی که میشود بحث حاکمیت و حاکمیت حاکمان الهی توسط این دو اهرم قدرتمند شکل میگیرد و در نهایت میشود زندگی عالمانه بشر بر روی زمین در تشکل های فراگیر و تحقیقا یکی از شاخصه های دقیق حاکمیت توحیدی الهی با محوریت ولایت و محبت ، انعطاف پذیری است که یک بحث فقهی است انعطاف واجب مستحب و مکروه .

در ادامه ﴿و من یرقب عن ملة ابراهیم الا من سفه نفسه و قد اصطفیناه فی الدنیا و انه فی الاخرة لمن الصالحین﴾[4] از گلواژه های قابل استفاده در بحث مانحن فیه ملة ابراهیم است ملت را چه معنا کنیم و کدام مناسب است؟ گاهی ملت بمعنای دین است و گاهی بمعنای جمعیتی است که قرار است با ابراهیم زندگی کنند؛ اقوی و مشهور برای معنای ملت روش و سبک زندگی ابراهیم است زیرا سبک زندگی ابراهیم را خدا انتخاب کرده است که بشود اسوه برای بشریت تا ببینند و ابراهیمی زندگی کنند آیه میفرماید کسی که سبک زندگی ابراهیم را نپذیرد به خودش ظلم کرده است .