موضوع: اجتماع امر ونهی/کلام شیخ انصاری(ره) /نهی شامل دخول، بقاء وخروج می شود

سوال مهم: بحث ما درباره این است که آیا خروج از مکان غصبی چه حکمی دارد؟

عرض کردیم در این زمینه پنج قول وجود دارد که نا به حال سه قول را گفتیم .

قول چهارم: که این خروج هم مامورٌ به است و هم منهیٌّ عنه ، مامورٌ به است چون مقدمه خروج وتَخَلُّص از حرام است وچرا نهی دارد؟ چون این خروج خودش غصب است و خود غصب حرام است:

قول چهارم مختار میرزای قمی است وایشان هم به جمعی از فقهاء نسبت داده است.

"عبارت شیخ انصاری(ره)"

«و اختاره المحقق القمي رحمه الله ناسبا له إلى أكثر أفاضل متأخري أصحابنا و ظاهر الفقهاء »[1]

برای روشن شدن رابطه ظاهر کلام فقهاء با این قول چهارم باید فتوای فقهاء را بیاوریم وملاحظه کنیم:

مثلاً اگر کسی مُستطیعشد وحج نرفت وماند تا از مُستطیع بودن خارج شد(کسی که حجش را در سال استطاعت انجام نداد) باز هم حج بر گردن او واجب است که این تکلیف ما لا یُطاق است وللنهی عنه واز طرف دیگر هم مامورٌ به هست،پس هم مامورٌ به وهم منهیٌّ عنه است .

قول 5)قول صاحب کفایة (ره) است در باب اجتماع که ایشان به امتناع بودند)، خروج هم نهی دارد اما نه نهی فعلی بلکه نهی سابق دارد ، لذا خروج دارای نهی است ولکن نه بالفعل ، چون این شخص اضطرار به خروج پیدا کرده است چون اضطرار همیشه فعلیَّت حکم را بین می برد.

لذا صاحب کفایة می فرماید:نهی بالفعل ندارد، بلکه آثار نهی سابق را دارد، پس فقط منهیٌّ عنه است ولی دیگر..

صاحب کفایة (ره) فرمودند: که خروج منهی عنه است چون نهی سابق دارد.

مولی گفته:لاتغصب که این نهی شامل:

1)داخل

2)بقاء

3)خروج

*صاحب کفایة در واقع در اینجا سه تا ادعا را مطرح کرده اند:

الف)خروج در حال اختیار منهیٌّ عنه است وسوء اختیار با واسطة است.

ب)دخول در اختیار است ومنهیٌّ عنه...

ج)اضطرار سرمنشا عدم فعلیَّت نسبت نهی را از بین می برد.

*چون خروج مقدمه تخلُّص از حرام است ، لذا اضطرار دارد واضطرار باعث می شود که نهی فعلیَّت نداشته باشد، وفقط نهی سابق دارد