موضوع: استدلال مجوزِّین اجتماع امر ونهی/کلام مرحوم حضرت امام(ره) /قاعده التسامح فی ادلة السنن

بحث ما در جواب دادن به استدلال مُجَوِّزین ِ اجتماع امر ونهی بود.

که جواب مرحوم امام(ره) این است که : اشکال در استدلال مچوزین در قسم اول به گونه ای عمل کردند که اگر ما به اخبار مربوطه مراجعه کنیم در مثال صوم روز عاشورا، گرچه علی الظاهر نهی به خود صوم خورده است، ولی امر به خود صوم ونهی خورده به تشبُّه به بنی امیه است ، چرا که اهل بیت ما، ما را منع کردند از تشبُّه به بنی امیه نهی کرده اند.

در اینجا مرحوم امام (ره) فرمودند که ظاهر روایات واخبار همین مطلبی هست که گفتیم

"روایات در این باب"

(اصل روایت از باب قاعدة التسامح فی ادلِّة سنن است، پس ما فقط فعلاً جنبه رجالی سند را کنار می گذاریم)

عن الحسن بن علی الهاشمی عن محمد بن موسی عن یعقوب ابن یزید عن حسن بن علیٍ الوَشاء

« اما انَّه صوم یوم مانزل به کتاب ولا جرت به سنةٌ الا سنة آل زیاد بقتل الحسین بن علی»[1]

"روایت دوم"

«عنه( حسن ابن علی الهاشمی) عن محمد بن عیسی بن عبید قال:حَدَّثنی جعفر بن عیسی اخوه قال سئلتُ الرضا عن صوم عاشورا وما یقول الناس فیه ؟فقال عن صوم ابن مرجانة تسئلنی؟ ذلک صوم یوم الادعیاء من آل زیاد بقتل الحسین وهو یومص یَتَشَاَّمُ به آل محمد(ص) ویَتَشَاَّمُ به اهل الاسلام ،وایوم الذی یَتشَاَّمُ به اهل الاسلام لا یُصامُ ولا یُتَبَرَّک به »[2]

"روایت سوم"

«عنه ( حسن ابن علی بن علی الهاشمی) عن محمد ابن عیسی قال حَدَّثنا محمد بن ابی عُمیر عن زید النَّرسی سمعت عُبید بن زرارة یسئل ابا عبد الله عن صوم یوم عاشورا فقال مَن صامَهُ کان حظهُ من صیام ذلک الیوم حظُّ ابن مرجانة وآل زیاد ،قال وقلتُ: وَ ما کان حظُّ ذلک الیوم؟قال النار اعاذنا الله من النار ومن عملٍ یُقَرِّبُ من النار» [3]

"روایت چهارم"

«وعنه (حسن بن علی الهاشمی) عن محمد بن الحسین عن محمد بن سنان عن ابان بن عبد الملک قال: سئلتُ ابا عبدالله (ع) عن صوم تاسوعا و عاشوراء من شهر المحرم؟ فقال(ع): تاسوعا یومٌ حُوصرَ فیه الحسین(ع) واصحابه رضی الله عنهم بکربلاء واجتمع علیه خیل اهل الشام و انا خوا علیه وفرح ابن مرجانة وعمر بن سعد بتوافر الخیل وکثرتها واستضعفوا فیه الحسین(ع) صوات الله علیه واصحابه رضی الله عنهم وایقنوا ان لا یاتی الحسین(ع) ناصرٌ ولا یمده اهل العراق بابی المستضعف الغریب ثمَّ قال واما یوم عاشورا فیومٌ اُصیبت فیه الحسین(ع) صریعاً بین اصحابه واصحابه صرعی حوله عراةٌ فصوم یکون فی ذلک الیوم کلَّا ورب البیت الحرام و...... ذلک یومٌ بَکَت فیه بکاء الارض و.....فمن صامَه وتَبَرَّک به مسخوطٌ علیه ومن ادخلَ علی منزلة [4] ......»

در مقابل ما دسته دیگری که دلالت میگویند بر جواز صوم یوم عاشورا

روایت اول:

«محمد بن الحسن باسناده عن علی بن الحسن بن فضَّال عن یعقوب بن زید عن ابی حمام عن ابی الحسن (ع) : قال :صام رسول الله یوم عاشوراء »[5]

روایت دوم:

«عنه(محمد بن الحسن) عنه (هارون بن مسلم)عن مسعدة بن صدقة عن ابی عبدالله(ع): عن ابیه : انَّ عَلِیَّاً قال :صومو العاشورا التاسع والعاشرفانَّه یُکَفِّرَ الذنوب سنةٍ »

روایت سوم:

«باسناده عن سعد بن عبد الله عن ابی جعفر عن جعفر بن محمد بن عبد الله عن عبد الله میمون عن جعفر عن ابیه :قال صیام یوم عاشوراء کفارةُ سَنَةٍ »[6]

بررسی دو مطلب:

اول: آیا برداشت مرحوم امام (ره) از روایت که نهی خورده به تشبُّه به بنی اُمَیِّة و اینجا دو عمل است یکی صوم که امر دارد ویکی تَشَبُّه که نهی دارد ، صحیح است یانه؟

دوم:اون روایاتی که می گویند صوم یوم عاشورا عذابش آتش جهنم است ،پس باید صوم یوم عاشورا حرام باشد، در حالی که نه اینجوری نیست وما روایاتی داریم که می گویند صوم یوم عاشورا جائز است؟ آیا قابل جمع هست بین این دو دسته روایت یا خیر؟؟