موضوع: جواز وعدم جواز اجتماع امر ونهی/دلیل دوم میرزای قمی /جواب میرزای قمی

بحث ما درادلِّة مجوزیم اجتماع امر ونهی بود که رسیدیم به دلیل سوم .

دلیل سوم: وقتی ما به ادّلِّه شرعیة مراجه می کنیم میبینیک که اجتماع امر ونهی واقع شده است ، ووقوع بهترین دلیل بر امکان یک شیئی است که صاحب کفایة فرمودند اجتماع امر ونهی ممتنع هست قابل قبول نیست، نمونه های مُتعددی را به عوان مثال بیان میکنند:

مثل خواندن نماز در حمَّام طبق ادله وجوب وکراهت، یا روزه مستحبی یا واجب در روزعاشورا.

پس وقتی ما به ادله شرعیِّة مراجعه می کنیم می بینیم در تعدادی از عبادات اجتماع بین امر ونهی واقع شده است و وقوع بهترین دلیل بر امکان وجواز اجتماع امر ونهی است.

وقتی ما در روایات اجتماع وجوب وحرمت یا استحباب واستحباب را میبینیم وتنها دلیلش هم همین ادلِّه ای است که وجود دارد.چون قائلین به امتناع اجتماع امر ونهی تنها دلیلشان تضاد بین احکام است :

اوَّلاً: این تضاد بین تمام احکام است،

ثانیاً: بین وجوب وکراهت و وجوب واباحه ومستحب واباحه جمع شده است وشارع تمام اینموارد را جائز دانسته است پس وقتی اگر بین وجوب وحرمت جمع شود هم باید جمعشان جائز باشد .این خلاصه دلیل قائلین به امتناع اجتماع امر ونهی است .

دلیل سوم مجوزین از عبارت کفایة که در کتاب قوانین آمده:که ایشان هم در کفایة از صاحب قوانین نقل می کنند.

«لو لم یجز اجتماع الامر والنهی لَما وَقَعَ نظیره ،وقد وقع نظیره »

مرحوم صاحب کفایة بین عدم اجتماع امر ونهی وبین واقع نشدنش در شریعت ملازمه قائل هستند.

بیان استاد: توضیح اصل مُلازمه بین تالی ومقدم : اگر چنانچه تعدُّدِ جهت وعنوان مشکل اجتماع ار ونهی و وجوب وحرمت را حلَّ نکند ، اجتماع سائر احکام هم نباید جائز باشد چون آنچکه سبب شده است که گروهی قائل به امتناع اجتماع بشوند تضاد بین تمام احکام است واین تضاد منحصر بین وجوب وحرمت نیست ، پس باید بین وجوب وحرمت نیز اجتماع جائز باشد .

"عبارت صاحب کفایة درباره بیان ملازمه"

«بیان الملازمه: اَنَّه لو لم یکن تعدد الجهة مُجدِیاً فی امکان اجتماعهما لما جاز حکمین آخرین فی موردٍ مع تعدُّدِها، لعدم اختصاصهما بین الاحکام بما یوجب الامتناع ،بداهةَ تَضادُّها باسرها والتالی باطلٌ لوقوع اجتماع الکراهة والایجاب او الاستحباب فی مثل الصلاة فی الحمَّام والصیام فی السفر وفی عاشورا ولو فی الحضر واجتماع الوجوب والاستحباب مع الاباحة او الاستحباب فی مثل صلاة فی المسجد او الدار»[1]