موضوع: البیع /معاطاة /ادلِّة برای افاده معاطاة مرَّ ملکیَّت لازمه را

بحث ما درابره ی ادلِّه ای بود که شیخ انصاری برای دلالت معاطاة بر ملکیَّت لازمه اقامه کرده بودند:

دلیل سوم: حدیث لا یَحِلُّ مال امرءٍ مسلم ال عن طیب نفسه – این حدیث به این الفاظ در هیچ منبع روایی ما نیامده است بلکه شیخ به صورت نقل به معنی بیان کرده است، وما در این ارتباط با یان مطلب چندین معنی را باید بیان کنیم:

1)حدیث شیخ انصاری مضمونش در هیچ روایتی نیامده است.

لذا برای پیگیری صحیح ومنطقی این مطلب حدیث را در سه مرحله پیگیری میکنیم :

الف)متن حدیث که این حدیث بااین الفاظ در هیچ جا وارد نشده است در روایات ما ولی در موثَّقة سماعة به مضمون آن اشاره شده است

ب)دلالت این حدیث بر افاده معاطاة بر ملکیَّت لازمه موثقه محمد بن علی بن الحسین باسناده عن رزعه عن سماعة عن ابی عبد الله (ع) فی حدیثٍ :انَّ رسول الله(ص) قال:من کانت عنده امانته فلیودِّها الی من ائطمنه الیها فانَّه لا یحلُّ دم امرءٍ مسلمٍ ولا ماله الَّا بطیب نفسه منه.[1]

روایت دوم: الحسن بن علی ابن شُعبه فی تحف العقول عن رسول الله (ص): انَّه قال فی حجة الوداع ایها الناس انما المومنین اخوة لا یحلُّ لمومنٍ مال اخیه الا عن طیب نفسه منه[2]

روایت سوم: صحیحه شَهام که مرحوم کلینی در کافی نقل کرده :

«علی بن ابراهیم عن ابیه عن ابن ابی عمیر عن ابی اُسامة زید الشحام عن ابی عبد الله(ع) قال:انَّ رسول الله (ص) وَقَفَ بمنی حین قضی مناسکها فی حجة الوداع فقال ایها الناس اِسمعوا ما اقول لکم واعقلوه عنِّی فانی لا ادری لا القاکم فی هذه الموقف بعد عامنا هذا ثُمَّ قال ایُّ یومٍ اعظم حرمةً قالوا هذا الیوم قال ایُّ شیئٍ اعظم حرمة قالوا هذا الشهر قال فایُّ بلدٍ اعظم قالوا هذا البلد قال فانَّ دمائکم .... قال :اللهم اشهد الا من عنده امانة فلیودها الی مَن ائتمنه علیها فانَّه لا یحلُّ دم امرئ مسلم ولا ماله الا بطیبة نفسه ولا تظلموا انفسکم انفسکم ولا ترجعوا بعدی کفاراً»[3]

روایت چهارم: در کتاب عوالی اللائی :قال رسول الله(ص):المسلم اخُ المسلم لا یحلُّ ماله الا عن طیب نفسه منه[4] .

روایت پنجم: محمد ابن زید طبری:سهل عن احمد بن المثنی، عن محمد بن زید الطبری قال:کَتَب َرجلٌ من تُجار فارس من بعض موالی ابی الحسن الرضا یسئله الاذن فی الخمس فکتب الیه ، بسم الله الرحمن الرحیم ان الله واسعٌ کریم،ضمن علی العمل الثواب وعلی الضیق الهم لا یحلُّ مالٌ الا من وجهٍ اَحَلَّه الله ان الخمس عوننا علی دینا والی عیالنا وعلی موالینا وما نبذ له ونشری من اعراضنا و.....[5]

روایت ششم: محمد ابن علی بن الحسین عن محمد بن احمد السنانی وعلی ابن ابن محمد الدقاق جمیعاً عن ابی الحسین محمد ابن جعفر الاسدی فی ما ورد علی الشیخ ابی جعفر محمد ابن عثمان الامر فی جواب مسائلی الی صاحب الدار(ع) واما سئلتَ عنه عن امر ضیاء التی وصرف ماینول ما دخلها الی الناحیة احتسابا للاجر وتقرباً فلا یحل لاحدٍ لاجد انه من فعل شیئاً من ذلک بالغیر امرنا رحمهم الله من احییامرنا..ومن اکل من اموالنا شیئٌ و...[6]

پس شیخ این روایت را نقل به مضمون کرده اند ،بررسی دلالی روایت فردا انشاء الله