موضوع: البیع/معاطاة /اشکال بر دلائل شیخ انصاری(ره)

بحث ما درباره ی اشکال بر دلائل شیخ انصاری(ره) بود ، ایشانسه دلیل بر اینکه ملکیَّت یک حقیقت واحده است ولزوم وجواز جزء ملکیَّت نیستند اقامه کرده اند.

ما اشکال بر دلیل سوم را مطرح کردیم،امروز اشکال بر دلیل دوم را بیان می کنیم :

دلیل دوم:ما ملاحظه می کنیم انشاء تملیک توسط واهب چه به صورت هبه لازمه وچه به صورت هبه جائزه به یک نحو است یعنی هبه به اقوام وفامیل و والدین همانگونه هست که هبه به غیر اقوام است ، همین وحدت انشاء تملیک بوسیله هبه در هر دو نوع هبه دلیل بر این هست که لزوم وجواز از خصوصیات ملک به حساب نمی آیند.

اشکال بر شیخ انصاری در دلیل دوم: این دلیل شما را قبول داریم که یک گونه هست هر دو نوع هبه ولی مدعای شما را ثابت می کند چون هبه پیش تمام عقلای عالم امر لازم والزامی است یعنی عند العُقلاء وقتی هبه از طرف مالک تملیک شد ،آن تملیک تملیک لازم است واگر کسی قصد رجوع به هبه خودش را داشته باشد وهبه را پس بگیرد عقلاء اینکار را خوب نمی دانند .

پس عند العُقلاء هبه فقط یک قسم است وآن هبه لازمه است وشارع گاهی این هبه لازمه را امضاء می کند وگاهی هم امضاء نمی کند .

پس با این دلیل شما نمی توانید این دلیل را ثابت کنید ،چون شارع علی رغم اجازه رجوع به هبه اینکار را تحت شرائط خاصی اجازه داده است ولی این رجوع را یک کار زشتی دانسته است .

در این زمینه چندین روایت وجود دارد:

روایت اول: ما رواه محمد بن احمد بن یحیی عن ابراهیم عن عبد الرحمن ابن حماد عن ابراهیم ابن عبد الحمید عن ابی عبد الله(ع) :قال قال رسول الله(ص):مَن یَرجِع فی هبته کالراجع فی قیعه.[1]

روایت دوم: حسین ابن سعید اهوازی عن نظر ابن سوید عن القاسم ابن سلیمان عن جرَّاح المدائنی عن ابی عبد الله(ع): قال قال رسول الله(ص):من رجع فی هبته فهو کالراجع فی قیعه[2]

*پس از نظر عقلاء عالم هبه یک قسم بیشتر نیست وآن هبه لازمه هست ، ودر نظر عقلاء رجوع به هبه یکنوع خصت نفس به حساب می آید وشارع هم آنرا تایید کرده است ولی از لحاظ شرعی شارع بعضی ازاقسام هبه را امضاء، وبعضی دیگر را امضاء نکرده است.

این مورد ما نحن فیه ما دقیقاً مثل طلاق است.

اما دلیل اول:که مرحوم خوئی آن را در کتاب مصباح الفقاهة نقد کرده است که انشاء الله فردا