موضوع: معاطاة/نتیجه معاطاة /اقوال هفت گانه در این زمینه

بحث درباره معاطاة بود که چه چیزی را افاده می کند؟

نتیجه معاطاة چیست؟

فیه اقوالٌ:

بعضی ها قائلند افاده اباحه تصرُّف می کند، بعضی دیگر قائلند افاده ملکیَّت لازمه، وبعضی هم قائلند افاده ملکیَّت جائزه می کند.وبعضی هم می گویند معاطاة افاده هیچ چیزی را نمی کند.

در این زمینه هفت قول وجود دارد که ما رسیدیم به قول سوم:

3)معاطات افاده ملکیَّت غیر لازمه می کند ولی اگر چنانچه عِوَضین هر دو یا احد العِوَضین تَلَف شدند، این ملککیَّت غیر لازمه تبدیل به ملکیَّت لازمه می شود.

تا زمان مرحوم محقق ثانی(ره) هیچکس فتوا به ملکیت غیر لازمه نداده است ، بعد از اینکه محقق ثانی قول سوم را بیان کردند ،شیخ انصاری(ره) با ایشان خیلی دعوای علمی کردند .

"عبارت شیخ انصاری در این خصوص"

«والمشهور بین علمائنا عدم ثبوت الملک بالمعاطاة، و انَّ قصد المتعاطیان بها التملیک، بل لم نجد قائلٌ به الی زمان المحقق الثانی ،قال به ولم یقتصر علی ذلک، حتی نَسَبَه الی الاصحاب ، نعم رُبَّما یوهمه ظاهرةٌ عبارة التحریرو....»[1]

*پس معاطاة فقط افاده اباحه تصَرُّف می کند ، این نظریِّة هماهنگ با نظریِّة صاحب جواهر است.

شیخ انصاری(ره) کلام محقق کرکی را قبول ندارند .

"کلام محقق کرکی(ره)"

«وهو نقل الملک ولیس کذلک ، فانَّ المعروف بین الاصحاب :انَّها بیعٌ و ان لم تکن کالعقد فی اللزوم خلافاً لظاهر عبارة المفید ولا یقول احدٌ من الاصحاب بانه بیعٌ فاسدٌ سوی المصنف فی النهایة وقد رَجَعَ عنه فی کُتُبه المُتَاخِّرَة عنها»[2]

قول4)معاطاة اباحه تصرف میکند مطلقا(این قول متعلق به خیلی از فقهاست ومن جمله شهید ثانی در مسالک):

"عبارت شهید ثانی در مسالک"

«وَمَن اَجازَ المعاطاة سَوَّغَ انواع التَصَرُّفات »[3]

قول5)این قول اخص است، معاطاة افاده اباحه تصرُّفاتی است که متوقِّف بر ملکیَّت نیستند، این قول از ظاهر کلام شهید اول از کتاب حاشیه اش بر مکاسب .

"عبارة شیخ انصاری(ره)"

"ان المحکیَّ عن حواشی الشهید علی القواعد المنع عمَّا یَتَوَقَّفُ علی الملک»[4]

*بعد از ذکر کلام شهید اول ، کلام شیخ طوسی را می آورد:

«نعم یُفید ذلک اباحة التَّصَرُّف ولکن الشیخ استثنی وطء الجاریة»[5]

یعنی به نظر شیخ طوسی(ره) در مورد وطی باید احتیاط کرد ولی بقیِّة چیزها مثل تقبیل ولمس مجاز است.