موضوع: معاطاة/اقوال در معاطاة /اقوال در نتیجه معاطاة

بحث ما درباره اقوال در معاطاة است، یعنی وقتی تعاطی صورت گرفت بین متعاطیین ، پس نتیجه معاطاة چیست؟

1)اباحه تصرف

2)ملکیَّت

3)تفصیل

نظر مرحوم صاحب کفایة(ره): قصد اباحه تصرف است قبل از تعاطی.

نظر شیخ انصاری(ره): در معاطاة تملیک قبل از تعاطی وجود دارد.

محقق ثانی(ره):مشهوری که گفتند معاطاة اباحه تصرف را افاده می کند که این هم باطل است.

"اقوال در نتیجه معاطاة"

«شیخ انصاری شش قول را مطرح می کنند: ولی بعضی دیگر هفت قول را مطرح می کنند: ما ابتدا آن شش قول را بیان میکنیم ومورد بررسی قرار میدهیم بعدا به بیان قول دیگر می پردازیم، البته ما قبلا سه تا را بیان کرده ایم ولی دوباره شیخ انصاری(ره) به ترتیب بیان میکند وا هم بالتبع همینکار را میکنیم.

(قول مرحوم شیخ مفید)

1)معاطاة مثل بیع بالصیغه افاده ملکیَّت لازمه می کنند وعین بیع بالقول است.

در میان قدماء ما تنها کسی که از کلامش فهمیده می شود شیخ مفید است، که در کتاب مُقنعة از مُصَنِّفات شیخ مفید استفاده شده است

"عبارت شیخ مفید درمُصَنِّفان-کنگره جهانی شیخ مفید"

« البیع ینعقِدُ علی تراضٍ بین الاثنینین فیما یملکان التبایع له اذا عرفاه جمیعاً وتراضیا بالبیع وتقابضا وافترقا بالابدان»

واما چگونگی افاده کردن معاطاة ملکیت لازمه را از ظاهر کلام شیخ مفید:

شیخ انصاری(ره):شیخ مفید در این عبارت دارد شرائط بیع رابیان می کند :که

1) از آن شرائط تراضی بین دو نفر هست ،

2)اینکه طرف مالک آن مالی باشد که متبایعین می خواهند باهم مقابله بکنند

3)تقابض کنند،

4) واز جلسه مُتَفَرِّق شوند ،که با این شرائط ملکیَّت لازمه می شود در غر اینصورت ملکیَّت می شود جائزه وطرفین خیار مجلس دارند .

گفتند شیخ مفید در اینجا اسم صیغة(ایجاب وقبول) را نیاورده ، که در اینصورت می شود بیه بدون صیغة باشد که می شود همان معاطاة یعنی معاطاة تمام شرائط بیع را دارد ، پس معاطاة وبیع هر دوتا افاده ملکّیَّت لازمه می کنند.

مرحوم صاحب جواهر(ره) همین مطلب را از بزرگان اهل سنت بیان کرده است ، مالکیِّة ،شافعیِّة همین نظر شیخ مفید را دارند ، منتهی حنفی ها بین اشیاء حقیر واشیاء جلیل یه فرقی گذاشته اند وگفته اند که در اشیاء حقیر هیچ نیازی به لفظ نیست ولی در اشیاء جلیل به لفظ نیاز هست و از میان بزرگان اهل سنت احمد ابن حنبل و مالک ابن انس مُطلقا گفتند که :معاطاة ملکیَّت لازمه بوجود می آورد وفرقی بین اشیاء صغیرة وخفیفة نمی کند مثل بیع به صیغة ودر مقابل این اکثریَّت اهل سنت شافعی ها وجود دارند چون،

شافعی ها می گویند: معاطاة هیچگاه افاده ملکیت لازمه نمی کند ، که این مطالب را صاحب جواهر نقل کرده اند.

"عبارت صاحب جواهر در این زمینة"

«خلافا لاحمد بن حنبل ومالک، اٍکتَفِیا به وبغیره من الافعال مطلقا ، ولبعض الحَنَفِیَّة والشافعیَّة ولابن شُریح فی خصوص الحقیرة وان اختلفوا فی تفسیره»[1]

احمد بن حنبل ومالک: اکتفا کردند به استفاده ملکیَّت لازمه از معاطاة.

بعضی ها اشکال گرفته اند به استفاده ملکیَّت لازمه از معاطاة از ظاهر کلام شیخ مفید لذا شیخ انصاری(ره) برای دفاع از شیخ مفید مطالبی را بیان کردند: وفرموده است شیخ مفید در این قول اول تنها نیست ودیگران هم قائلند به این قول مثل علامة ومثل علامه