موضوع: بیع/تعریف شیخ انصاری از بیع /اشکال ششم برتعریف بیع

بحث در تعریف شیخ اعظم انصاری برای بیع واشکالات خودشان به این تعریف واشکالات خودش بر این تعریف.

اشکال ششم:البیع هو انشاء تملیک عینٍ بمالٍ این تعریف شامل هبه مُعوَّضه می شودکه به صورت خلاصه اشکال این بود که هبه اقسامی دارد، که هبه معوضِّه اعم از به شرط الفعل یا به شرط نتیجه نقض می کند تعریف را، وتعریف شامل این دو قسم از هبه معوضه می شود، ولی اقسام دیگر خیر.

ولی مرحوم صاحب عروة دو قسم دیگر را برای هبه ذکر کرده اند ، ولی با توجه به اینکه اون دو قسم عروة برای هبه مورد مناقشه است از آن بحث میکنم.

جواب شیخ انصاری(ره) به اشکال ششم:این تعریف شامل بیع معوضِّة به هر دو قسمش نمی شود چون در این تعریف تملیک عین در عوض مال واقع شده است نه به صورت مجَّانی، در حالی که هبه معوضة، از جانب واهب وحتی هبه از جانب دیگری مجانی است، چون اساس وقوام هبه به مجَّانی بودن است، واگر چنانچه دیگری هبه میدهد به واهب برای وفا کردن به شرط است، چون بحث در هبة معوضه است.

هبه معوَّضه دو قسم است: اول:به شرط فعل

دوم: به شرط نتیجه

ودلیل بر قوام بودن مجانی برای هبه این است که اگر طرف مقابل عوض ندهدبه واهب صحیح است فقط هبه جائزه است و واهب می تواند هبه را پس بگیرد، در حال که بیع قوامش به لزوم وعوض داشتن است چون اگر مشتری عوض به بایع ندهد بیع بایع باطل خواهد بود وتملیک صورت نمی گیرد.

به عبارتٌ آخری:تملیک بایع نسبت به مبیع برای مشتری وتملیک مشتری مَرَّ ثمن را بر بایع در یک رتبه هستند بنابراین اگر یکی بود ودیگری نبود بیه باطل خواهد بود.

ولی در هبه اینگونه نیست، منهی در اینجا چون عوض را به واهب نداده فقط هبه، می شود هبه جائزه که واهب می تواند هبه را باطل کند، پس تعریف بیع شامل هبه نمی شود.

ان قلت:اگر هبه قوامش به قوامش به مجَّانی بودن باشد وتملیک واهب باطل نشود اگر متهب به واهب چیزی ندهد، اگر هبه معوضه به شرط نتیجه باشد در اینصورت مشمول تعریف بیع نقض می شود.

هبه:به شرط فعل، یعنی واهب هبه می کند به کسی به شرطی که طرف مقابل هم منفعت کالای خودش رو به واهب هدیه کند

هبه به شرط نتیجه:با این نوع نقض بر تعریف بیع می شود.

در تعریف بیع تملیک بایع ومشتری در یک رتبه واقع می شوند، هبه معوضه به شرط نتیجه هم همینطور است، در نتیجه تعریف بیع شامل این قسم از هبه می شود وتعریف نقض می شود.

جواب:قبول داریم ما که در هبه معوضه به شرط نتیجه مالکیت برای واهب ومُتَوَهِّب با هم است، ولکن در بیع قوامش به این است که قوام در حالی که قوام واساس هبه بر مجانی بودن است ولذا اگر بود نقضی بر تعریف نمی شود .

پس اشکال ششم مُرتفع می شود.

عبارت شیخ انصاری:وامَّا الهبه المُعَوَّضه والمراد بها هنا مشروطٌ فیه عوض فلیست انشائٌ تملیک بعوضٍ [1] مقابله، به گونه ای که اگر بایع شیئی را داد ولی مشتری چیزی نداد. بیع محقق نمی شود.

تا حالا شش اشکال گفتیم فقط دو نوع دیگر از اقسام هبه مانده که صاحب عروة مطرح کردند که بیان خواهیم کرد