موضوع: بیع/تعاریف بیع /اشکال چهارم ودفع نقض

بحث مطرح‌شده اشکالات بر تعریف شیخ انصاری (ره) بر بیع بود. تا حالا سه اشکال مطرح شد.

اشکال چهارم:

ایشان فرمودند: البیع انشاء تملیک عین بمالٍ.

اشکال: این تعریف شامل شراءهم می‌شود، در حالی که این تعریف برای بیع است که کارش بیع است. پس تعریف مانع اغیار نیست.

جواب از این اشکال:

معنای اصلی بیع که کار بایع است همان تملیک عین بمالٍ هست و لازمه این معنای اصلی تملک ثمن هست توسط بایع برعکس کار مشتری کار اصلی ایشان اولاً و بالذات تملک مبیع است که لازمه‌اش ثانیاً و بالعرض تملیک ثمن هست به بایع. پس معنای اصلی بیع تملیک است و معنای اصلی شراء، تملّک است.

و تعریفی که مطرح شده برای بیع برای بیان کار اصلی بیع است نه برای بیان کار ثانوی که همان تملیک است. لذا آنچه که در تعریف وجود دارد تملیک محض است نه تملّک! پس شامل شراء نمی‌شود و در صورتی است که کار اصلی مشتری تملک باشد در حالی که این گونه نیست.

مرحوم شیخ انصاری (ره) در ادامه می‌فرمایند:

از این جواب‌ها به اشکال چهارم جواب یک نقض دیگر هم داده می‌شود، در عقد اجاره کار موجر اولاً و بالذات ایجار العین و تملیک المنفعة است. پس در عقد اجاره کار موجر ایجار العین و تملیک المنفعة است و کار مستأجر تملیک عین به موجر است یا تملیک منفعتی را به موجر درمی‌آورد (نقض به حساب نمی‌آید.)

بحث اجاره نقض بر تعریف است در صورت تملیک عین از طرف مستأجر به موجر است.

ثمن هر چه باشد در صورتی نقض است که موجر وقتی که سکنای منزلش را به تملیک مستأجر درآورد، مستأجر هم تملیک کند عینی را به موجر.

توضیح نقض (تعریف بیع):

تملیک عین بمال. در اینجا مستأجر تملیک عین کرد. تعریف بیع شامل اجاره هم می‌شود پس این تعریف مانع اغیار نیست.

از جواب اشکال چهارم جواب به این نقض روشن می‌شود به گونه‌ای که اولاً و بالذات کار موجر تملیک منفعت است و ثانیاً و بالعرض تملک. و کار اولاً و بالذات مستأجر تملک منفعت است و ثانیاً و بالعرض تملیک عین است.

عبارت شیخ انصاری (ره) در رفع اشکال چهارم و دفع نقض:

«و فیه انَّ التملیکَ فیه ضمنیَّ و انّما حقیقته التملکه بالعوض و لذا لایجوز الشراء باللفظ ملَّکتُ (چون وظیفه اصلی در شراء تملیک نیست) تأخّر ام تقدّم و به یَظهُر اندفاع الایراد بانتقاضه .... حیث انَّ الاستیجار یَتَضَمَّن تملیک العین بمالٍ، اعنی المنفعة »[1]

محقق خوئی (ره) یک جواب دادند به شیخ انصاری (ره) (که به اشکال چهارم جواب داده‌اند) که فردا انشاءالله بیان خواهیم کرد.