« الخامس : أن أكثر الألفاظ الغير العلمية موضوعة للمفاهيم الكلية فيجب إلحاق محل البحث بها لأن المشكوك فيه يلحق بالغالب فتأمل»

    1. اکثر الفاظی که عَلَم نیستند برای مفاهیم کلی وضع شده اند و موضوع له آنها عام است. پس به حکم الحاق مشکوک به معلوم، محل بحث هم (که کیفیت وضع و موضوع له در آن مشکوک است) به آنها ملحق می شود و می گوییم موضوع له «عام» دارند.

ما می گوییم :

    1. مرحوم قزوینی در جواب به این دلیل می گوید:

اولا : «حمل بر غالب» امر مسلّمی نیست.

ثانیاً : اگر «حمل بر غالب» را بپذیریم در جایی است که باعث پیدایش «ظنّ به لحوق» شود و در ما نحن فیه ـ که متأخرین از این مبنا عدو کرده اند ـ چنین ظنی حاصل نمی شود.

ثالثاً : در «الفاظ غیر علم» غالباً «وضع، عام و موضوع له، عام و مستعمل فیه، عام» است (بلکه همه اینگونه است). پس چگونه شما این الفاظ که مستعمل فیه آنها غیر عام است را ملحق به «غالبی» می کنید که مستعملٌ فیه آن ها «عام» است. [1]

    2. ما در جواب می گوییم:

حمل به غالب مربوط به جایی است که مسئله ای مشکوک باشد و استدلالی دیگر موجود نباشد در حالیکه مدعیان «خاص بودن موضوع له» در این امر شک ندارند و بر مدعای خویش دلیل اقامه می کنند.

«السادس : أنها قد استعملت في الجزئيات المندرجة تحت مفهوم كلي فيجب أن يكون حقيقة فيه لأن اللفظ المستعمل في المعاني المندرجة تحت مفهوم كلي يجب أن يكون حقيقة فيه»

    2. این الفاظ در مصادیق یک مفهوم کلی، به نحو حقیقت استعمال می شوند و هر چه در مصادیق یک مفهوم کلی، حقیقت است، در آن مفهوم کلی هم حقیقت است.

مرحوم قزوینی بر این استدلال اضافه کرده است: در اینجا قاعده ای داریم که هر گاه لفظی در دو معنی که دارای قدر جامعی هستند استعمال شد، اصل آن است که این لفظ برای قدر جامع آنها وضع شده است.[2]

پس : موضوع له، همان «معنای کلی» است.

مرحوم قزوینی سپس اشکال می کنند:

اولا : این قاعده اصل و اساسی ندارد.

ثانیا : این قاعده در جایی است که لفظ در قدر جامع کثیراً استعمال شود. در حالیکه این الفاظ در قدر جامع استعمال نمی شود.

ما می گوییم:

این قاعده اگر به این صورت مطرح شود، قاعده ای غلط است چراکه به عنوان مثال «عین» هم در چشم و هم در چشمه استعمال می شود و آنها هم قدر جامع «جسم بودن» دارند. آیا باید بگوییم موضوع له عین، «جسم» است.

پس اگر این قاعده را بخواهید جاری بدانید باید آن را چنین تصویر کنید:

« اگر لفظی در همه مصادیق قدر جامع، استعمال شد، در آن قدر جامع «حقیقت» است»