بسمه تعالی

مسئله: جفر

جفر واژه‌ای عربی است که دارای معانی زیر است:

بچه شتر، نوزاد انسان، چاهی با دهانه گشاد که سنگ چین نشده است، و برّه یا بزغاله، پوست گوسفند یا گاو (اگرچه در این مورد گفته اند، استعمال لفظ جفر به حذف مضاف است یعنی در اصل جفر به معنای برّه بوده و به پوست آن به جای اینکه بگویند: پوست جفر، گفته اند: جفر) [1]

جفر در روایات:

    1. در روایات شیعه، از کتابی با عنوان «جفر» یا «جفر و جامعه» یاد شده است، مرحوم مجلسی از اکمال الدین نوشته مرحوم صدوق، حدیثی را نقل می کند که در آن سدیر صیرفی روایت می کند که: «من و مفضل بن عمر و ابوبصیر و ابان بن تغلب بر امام صادق وارد شدیم و دیدیم حضرت روی خاک نشسته اند و به شدت گریه می کنند و با خدا راز و نیاز می نمایند» حضرت در این روایت طولانی در پاسخ به سوال از علّت بکاء می فرمایند:

«وَيْكُمْ إِنِّي نَظَرْتُ فِي كِتَابِ الْجَفْرِ صَبِيحَةَ هَذَا الْيَوْمِ وَ هُوَ الْكِتَابُ الْمُشْتَمِلُ عَلَى عِلْمِ الْمَنَايَا وَ الْبَلَايَا وَ الرَّزَايَا وَ عِلْمِ مَا كَانَ وَ مَا يَكُونُ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ الَّذِي خَصَّ اللَّهُ تَقَدَّسَ اسْمُهُ بِهِ مُحَمَّداً وَ الْأَئِمَّةَ مِنْ بَعْدِهِ عَلَيْهِ وَ عَلَيْهِمُ السَّلَامُ وَ تَأَمَّلْتُ فِيهِ مَوْلِدَ قَائِمِنَا وَ غِيبَتَهُ وَ إِبْطَاءَهُ وَ طُولَ عُمُرِهِ وَ بَلْوَى الْمُؤْمِنِينَ بِهِ مِنْ بَعْدِهِ فِي ذَلِكَ الزَّمَانِ وَ تَوَلُّدَ الشُّكُوكِ فِي قُلُوبِهِمْ مِنْ طُولِ غَيْبَتِهِ وَ ارْتِدَادَ أَكْثَرِهِمْ عَنْ دِينِهِمْ وَ خَلْعَهُمْ رِبْقَةَ الْإِسْلَامِ مِنْ أَعْنَاقِهِمُ الَّتِي قَالَ اللَّهُ تَقَدَّسَ ذِكْرُهُ‌ وَ كُلَّ إِنسانٍ أَلْزَمْناهُ طائِرَهُ فِي عُنُقِهِ‌ يَعْنِي الْوَلَايَةَ فَأَخَذَتْنِي الرِّقَّةُ وَ اسْتَوْلَتْ عَلَيَّ الْأَحْزَان‌.»[2]

ما می گوئیم: مطابق این روایت که مضمون آن در روایات دیگر هم وارد شده است – این علم مختصّ به پیامبر و ائمه است و به کسی دیگر منتقل نمی شود.