98/01/17
بسم الله الرحمن الرحیم
اختلاط زنان و مردان:
از زمره اموری که در بسیاری از حوزه های اجتماعی محل ابتلاء است، و به خصوص بسیاری از ساحت های هنر با آن ارتباط دارد، اختلاط زن و مرد است.
مقدمه 1): اختلاط به چه معنی است؟
واژه اختلاط به معنای درهم شدن اجزاء دو شی در یکدیگر است چه این دو شی مایع باشند و یا جامد باشند و یا یکی جامد و دیگری مایع باشد، البته اگر تشخیص آن دو از یکدیگر ممکن نباشد، (چنانکه در مایعات چنین است)، به آن «مزج و امتزاج» هم گفته می شود. [1]
این واژه در ابواب مختلف فقه مورد اشاره است:
1. «اختلاط ماء مطلق و ماء مضاف»(در بحث طهارت)
2. «اختلاط خاک با اشیاء معدنی دیگر مثل نمک» (در بحث تیمم)
3. «اختلاط مایصحّ السجود علیه با غیر آن در هنگام سجده»
4. «اختلاط رطوبت وضو با غیر آن» (در وضو: به اینکه آیا می توان با آن مسح کرد)
5. «اختلاط لباس با ما لایصح الصلوة فیه» (مثل اینکه در لباس اجزاء غیر مأکول اللحم باشد – به خلاف ابریشم که تنها در صورتی مانع صلوة است که همه لباس از ابریشم باشد.)
6. «اختلاط مال زکات داده شده و غیر آن»
7. «اختلاط ظرف از طلا با چیزهای دیگر»
8. «اختلاط مأکول اللحم با محرّم الاکل» (مثل اینکه خون با آب دهان مخلوط شود)
9. «اختلاط مال حلال با مال حرام» (مال مختلط به حرام)
10. «اختلاط مال دو نفر با هم که موجب شرکت در مال می شود»
11. «اختلاط اجناس ربوی» (به اینکه گندم قاطی شده با جو را در مقابل جو قاطی شده با گندم بفروشند) [2]
یکی از موارد اختلاط هم در فقه بحث اختلاط زن و مرد است، اینکه آیا مراد از این اصطلاح «خلوت کردن زن و مرد است به گونه ای که فرد ثالثی نباشد» است، و یا مراد «نفس نشست و برخواست زنان و مردان حتی در حضور جمع» است و یا معنای دیگری برای آن مطرح است، در بررسی اقوال و ادلّه مورد بحث قرار خواهد گرفت.
مقدمه 2):
چنانکه خواهیم دید مشهور بین فقهای شیعه، «کراهت اختلاط النساء بالرجال» است و از فتاوی فقها چنین بر می آید که «اختلاط را در فرض ایجاد شهوت و بروز محرّمات دیگر، حرام می دانند.» [3] هر چند احتیاط واجب را در ترک اجتماع زن و مرد در محل خلوتی که کسی در آنجا نیست، دانسته اند. [4] و یا چنین حضوری را خلاف احتیاط بر شمرده اند. [5]
مسئله ظاهراً در میان قدما چندان مورد بحث نبوده است و تنها از برخی بزرگان درباره «احتیاط در صلوة میت» مواردی ذکر شده است که خواهیم دید.
