بحث: آیا اگر حیات یک عضو آدمی به پیوند اعضا وابسته باشد، عنوان اضطرار بر این نیاز، صادق است؟

حضرت امام به این سوال پاسخ منفی می دهند و می نویسند:

«لا يجوز قطع عضو من الميت لترقيع عضو الحي إذا كان الميت مسلما‌ إلا إذا كان حياته متوقفة عليه، و أما إذا كان حياة عضوه متوقفة عليه فالظاهر عدم الجواز، فلو قطعه أثم، و عليه الدية، هذا إذا لم يأذن قطعه، و أما إذا أذن في ذلك ففي جوازه إشكال، لكن بعد الإجازة ليس عليه الدية و إن قلنا بحرمته، و لو لم يأذن الميت فهل لأوليائه الأذن؟ الظاهر أنه ليس لهم ذلك، فلو قطعه بإذن الأولياء عصى و عليه الدية.» [1]

توضیح:

    1. اگر میت مسلمان است نمی توان عضو او را به حی پیوند زد مگر اینکه حیات مسلمان (گیرنده عضو) متوقف بر آن باشد.

    2. امّا اگر حیات عضوی از اعضای مسلمان، متوقف بر پیوند است، پیوند جایز نیست اگر میت اذن نداده باشد، ولی اگر اذن داده باشد، مسئله محل اشکال است.

    3. اینکه اگر میت اذن نداده باشد، ورثه حق اذن دارند. ظاهراً چنین حقّی ندارند.

ما می گوئیم:

طبیعی است که این فتوای حضرت امام مبتنی بر آن است که اصل پیوند اعضا را در صورت غیر اضطرار جایز ندانیم و تنها در فرض اضطرار به چنین مسئله ای حکم کنیم. روشن است که اضطرار از مشکل در یک عضو حاصل نمی شود. اللهم الا ان یقال آنکه اگر مشکله یک عضو باعث جرح شود و لاحرج را بر محرّمات غیر مهمه حاکم بدانیم، می توانیم از این طریق به جواز قائل شویم.

بحث: آیا قطع اجزاء بدن انسان حیّ، در صورتی که به مرگ او منجر شود جایز است؟

جواب این سوال قطعاً منفی است چراکه قتل است و رضایت فرد هم مجوّز نمی باشد.

بحث: آیا قطع اجزاء انسان زنده جایز است؟

به نظر می رسد نمی توان به صورت مطلق حکم به حرمت قطع عضو کرد. دلیل قائلین به حرمت را بررسی می کنیم:

ادله تحریم:

دلیل اول) استدلال به آیه شریفه

«وَ لَأُضِلَّنَّهُمْ وَ لَأُمَنِّيَنَّهُمْ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُبَتِّکُنَّ آذانَ الْأَنْعامِ وَ لَآمُرَنَّهُمْ فَلَيُغَيِّرُنَّ خَلْقَ اللَّهِ وَ مَنْ يَتَّخِذِ الشَّيْطانَ وَلِيًّا مِنْ دُونِ اللَّهِ فَقَدْ خَسِرَ خُسْراناً مُبيناً *يَعِدُهُمْ وَ يُمَنِّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ إِلاَّ غُرُوراً *أُولئِکَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ لا يَجِدُونَ عَنْها مَحيصاً*»[2]

ما می گوئیم: سابقاً به طور مفصل گفته ایم که این آیه مربوط به تغییر فطرت و تغییر دین است و ربطی به این گونه بحث ها ندارد.