بحث: تـشریح

مقدمه1: تشریح چیست؟[1]

تشریح که در فارسی «کالبد شکافی» و در فرانسه به آن «آناتومی» می گویند، در اصل کلمه ای یونانی است و همچون معادل لاتینش «Dissestion» به معنای برش « Utimyp» بوده و اصولاً به مطالعه وضعیت اجزای مختلف بدن اطلاق می‌گردد.

تکیه گاه اصلی در این تعریف، «کالبد شکافی به منظور کالبدشناسی» است.

تشریح، در لغت به معنای جدا کردن گوشت از عضو به شیوه مخصوص است.

در العين هم این تعبیر آمده است:

«والتَّشْريح قَطْعُ اللحم علی العظام قطعاً.»[2]

ترجمه: «تشریح جدا کردن و بریدن گوشت از استخوان است.»

در اقرب الموارد[3] و معجم مفردات الفاظ قرآن[4] درباره ماده شرح آورده اند:

«شَرَح الشيءَ: قَطعَه و فَصلَ بعضَه من بعضٍ ومنه التشريحُ عند الأطِبّاء.»

ترجمه: «شرح الشيء؛ یعنی شیء را قطعه قطعه کرد و بعضی از آن را از بعض دیگر جدا کرد و از این موارد است تشریح نزد پزشکان.»

در معجم الوسيط[5] در معنای ماده «شرح» می‌گوید: «شرَّح اللحم: شرَّحه؛ شرح اللحم یعنی گوشت را قطعه قطعه کرد...»

تشریح در اصطلاح پزشکی

عبارت است از: مطالعه و شناخت ساختمان بدن انسان و اندام های مختلف تشکیل دهنده آن و روابط بین اندامها.

در اصطلاح پزشکان: «علم تشریح گشودن جسم آدمی و تفسیر آن است.»[6]

امروزه موضوع تشریح در مراکز پزشکی به چند بخش تقسیم می‌شود: اگر فردی را پس از مرگ، در بیمارستان و برای تشخیص بیماری کالبدشکافی نمایند، تشریح را «مَرَضی» می‌نامند و اگر برای دانستن کلیات اعضا، بافت‌ها و عناصر اولیه بدن باشد، آن را «تشریح عمومی» گویند و اگر برای شناخت تک تک اعضا و اسامی و اشکال آنها و روابطی که با هم دارند و بالاخره ترتیب بافت، ظاهر و باطن و خصوصیات آن ها باشد، آن را «تشریح تفصیلی» خوانند.