« فهرست دروس
درس خارج فقه استاد حسن خمینی

96/09/22

بسم الله الرحمن الرحیم



آیت الله شبیری در پاسخ به فرمایش مرحوم حائری می فرمودند:

مقدمه وجودی یک تکلیف نباید حرام باشد ولی مقدمه وجوبی یک تکلیف می تواند امری حرام باشد مثلا توبه واجب است و مقدمه وجوبی آن، گناه کردن است.

حال: وقتی یک طبیب هست که گناه و نظر کند، تجویز کشف عورت برای مریض، لغو نیست.

ما می گوئیم:

    1. لازمه فرمایش سیدنا الاستاد آن است که ادله تجویز کشف عورت، مقید به وجود طبیب فاسق باشد. (در حالیکه ادله رفع اضطرار مطلق است.) چراکه وقتی شارع می گوید «برای بیمار جایز است که کشف عورت کند» این کلام به نحو قضیه خارجیه انشاء نشده است (که شارع توجه به واقعیت خارجی و وجود طبیب فاسق داشته باشد) بلکه به نحو قضیه حقیقیه وارد شده است و چون در فرض عدم وجود طبیب فاسق، این تجویز لغو است، لاجرم این کلام مقید به قیدی می شود که کلام را از لغویت خارج کند. به عبارت دیگر چون تنها در فرض وجود طبیب فاسق، این تجویز لغو نمی باشد، کلام به چنین صورتی مقید می شود و این خلاف متفاهم از ادله رفع اضطرار است.

    2. مرحوم حکیم در پاسخ به سوال (چرا طبیب می تواند نظر کند در حالیکه برای او ضرری نیست)

به دلیل نفی ضرر تمسک کرده است.[1]

مرحوم خویی در پاسخ به ایشان می نویسد:

«و لا يخفى أنّه لا مجال للتمسك لإثبات الحكم بقاعدة نفي الضرر، أو قوله (عليه السلام): «ليس شي‌ء مما حرّم اللّه إلّا و قد أحلّه لمن اضطر إليه». فإنّ من الواضح أنّ مثل هذين الدليلين لا يشملان الطبيب نفسه، فإنّهما إنّما يرفعان الحكم عمّن يتوجه الضرر عليه نتيجة ذلك الحكم، فلا يدلّان إلّا على جواز كشف المرأة المريضة نفسها أمام الطبيب، أما جواز نظر الطبيب إليها فلا دلالة لهما عليه لعدم اضطراره إلى ذلك.» [2]

 


[1] . مستمسک، ج14، ص34.
[2] . موسوعة الإمام الخوئي، ج‌32، ص62.
logo