مسئله: تشبیب (اظهار عشق به زن بیگانه)

مرحوم شیخ در این‌باره می‌نویسد:

«التشبيب بالمرأة المعروفة المؤمنة المحترمة‌ و هو كما في جامع المقاصد: ذكر محاسنها و إظهار شدّة حبِّها بالشعر حرام على ما عن المبسوط و جماعة، كالفاضلين و الشهيدين و المحقّق الثاني.»[1]

ما می‌گوئیم:

    1. درباره این عنوان (که گفته‌اند از لفظ شباب اخذ شده است) باید توجه داشت که ظاهرا تشبیب فقط به اظهار عشق در قالب شعر گفته می‌شود[2] ولی حکم مختص به شعر نیست چراکه این عنوان در دلیل شرعی وارد نشده است و ادله اقامه شده در مورد قالب‌های دیگر هم جاری است.

    2. قبل ازطرح بحث باید توجه داشت که تشبیب گاه به اظهار عشق است وگاه به بیان محاسن فرد مورد تشبیب. طبیعی است که ادله مطرح شده در این دومورد فرق دارد.

    3. معروفمعروفتشبیب نسبت به انسان‌های مختلف فرض دارد. توجه شودکه ممکن است گوینده تشبیب زن باشد و ممکن است گوینده تشبیب مرد باشد. اگرگوینده مرد باشد چنین تصویری را می توان ارائه کرد:

خیالیخیالیمردمرد

نامشخصنامشخصغیر معروفغیر معروف

غیر محترمهغیر محترمهمحترمهمحترمه

محرممحرممورد تشبیبمورد تشبیبمورد تشبیبمورد تشبیب

غیر محترمهغیر محترمهمحترمهمحترمهغیر محرمغیر محرممومن مومن معروف معروف

زنزن

اهل ذمهاهل ذمهغیرمومن اهااهلامورد تشبیبغیرمومن اهااهلامورد تشبیب

خیالیخیالیاهل خلافاهل خلافاهل حرباهل حربنامشخصنامشخصغیر معروفغیر معروف

    4. جامع المقاصد قیودی را در حرمت دخیل کرده است. ایشان می‌نویسد:

«قال في جامع المقاصد: «المراد به: ذكر محاسنها و شدّة حبّها، و نحو ذلك بالشعر، و يقال: النسيب أيضا.» ثم قال ما ملخّصه: «و إنما يحرم بقيود: 1- كونها معينة معروفة و إن لم يعرفها السامع. 2- كونها مؤمنة، فلا يحرم بنساء أهل الحرب. و أمّا نساء أهل الذمّة فظاهر التقييد بالمؤمنة يقتضي الحلّ، و الظاهر العدم، لأنّ النظر إليهن بريبة حرام فهذا أولى. و نساء أهل الخلاف أولى بالتحريم. 3- كونها محرّمة، أي في الحال. و أمّا التشبيب بالغلام فحرام على كلّ حال.» [3]

    5. مرحوم صاحب جواهر علاوخ بر تشبیب نسبت به زن، تشبیب نسبت به پسر بچه را هم مطرح کرده است. می نویسید:

«أو غلام بلا خلاف أجده فيه، بل الإجماع بقسميه عليه. مضافا إلى ما في الكتاب و السنة من تحريم إيذاء المؤمنين و إغراء الفساق بالامرأة و الولد»[4]

    6. شهید اول در دروس می نویسد:

«و الغزل مع الأجنبيّة أي محادثتها و مراودتها و التشبيب بها معيّنة، و بالغلمان مطلقا. و يجوز التشبيب بنساء أهل الحرب.»[5]

    7. درمیان اهل سنت هم ظاهراً اجماعی بر حرمت تشبیب نامحرم و غلام وجود دارد. [6]

ایشان تشبیب زن نامعلوم و مرد نامعلوم را جایز دانسته اند. [7]

ایشان تشبیب همسر و جاریه را «ما لم یصف امضائها الباطنه او یذکر ما من حقّه الاسقاط» هم جایز دانسته اند. [8]

    8. گفته شده است که حنفیه تشبیب مرده را جایز دانسته اند. در این باره گفته شده است:

التغني بأوصاف المرأة الميتة إن أوجبت هتكها كان حراما أيضا، لحرمة عرض المسلم حيّا كان أو ميتا.» [9]