ما می‌گوئیم:

چنانکه خواندیم ظاهراً مرحوم صاحب عروه، اگر زینت آلات مربوط به «صورت و کفین و قدمین» باشد، ستر آن را واجب نمی‌دانند و نظر به آن را هم حرام نمی‌دانند مگر اینکه ناظری به ریبه نظر کند.

این مطلب مضمون و صریح آیه شریفه است:

«قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَيَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِيرٌ بِمَا يَصْنَعُونَ»[1]

به مردان با ايمان بگو ديده فرو نهند و پاكدامنى ورزند كه اين براى آنان پاكيزه‌ تر است زيرا خدا به آنچه مى كنند آگاه است .

«وَقُلْ لِلْمُؤْمِنَاتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَيَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا مَا ظَهَرَ مِنْهَا وَلْيَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلَى جُيُوبِهِنَّ وَلَا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ آبَائِهِنَّ أَوْ آبَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ أَبْنَائِهِنَّ أَوْ أَبْنَاءِ بُعُولَتِهِنَّ أَوْ إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي إِخْوَانِهِنَّ أَوْ بَنِي أَخَوَاتِهِنَّ أَوْ نِسَائِهِنَّ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُنَّ أَوِ التَّابِعِينَ غَيْرِ أُولِي الْإِرْبَةِ مِنَ الرِّجَالِ أَوِ الطِّفْلِ الَّذِينَ لَمْ يَظْهَرُوا عَلَى عَوْرَاتِ النِّسَاءِ وَلَا يَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِيُعْلَمَ مَا يُخْفِينَ مِنْ زِينَتِهِنَّ وَتُوبُوا إِلَى اللَّهِ جَمِيعًا أَيُّهَ الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ.»[2]

و به زنان با ايمان بگو ديدگان خود را [از هر نامحرمى] فرو بندند و پاكدامنى ورزند و زيورهاى خود را آشكار نگردانند مگر آنچه كه طبعا از آن پيداست و بايد روسرى خود را بر سينه خويش [فرو] اندازند و زيورهايشان را جز براى شوهرانشان يا پدرانشان يا پدران شوهرانشان يا پسرانشان يا پسران شوهرانشان يا برادرانشان يا پسران برادرانشان يا پسران خواهرانشان يا زنان [همكيش] خود يا كنيزانشان يا خدمتكاران مرد كه [از زن] بى ‌نيازند يا كودكانى كه بر عورتهاى زنان وقوف حاصل نكرده‌ اند آشكار نكنند و پاهاى خود را [به گونه‌ اى به زمين] نكوبند تا آنچه از زينتشان نهفته مى دارند معلوم گردد اى مؤمنان همگى [از مرد و زن] به درگاه خدا توبه كنيد اميد كه رستگار شويد.

درباره آیه شریفه نکاتی را لازم است متذکر شویم:

الف) زینت را گروهی صرفاً آن چیزهایی دانسته‌اند که انسان خود را به آن می‌آراید ولی برخی آن را اعم از این امور و اصل خلقت آدمی دانسته‌اند.[3]

ب) به تصریح مفسرین، سرمه کشیدن، خضاب کردن ابروها، سرخاب، حنا گذاردن بر کف دست و پا، انگشتر، خلخال، گردن بند، النگو، دست بند، تاج، لباس، بازوبند، گوشواره، زینت هستند که اگر ظاهر باشند لازم نیست مخفی داشته شوند.[4]

ج) مراد از «ما ظهر منها» بنابر نقل مفسرین وجه و کفین و زینت‌های مربوط به آنها می‌باشد.[5]

د) درباره زینت زنان روایاتی وارد شده است که آنها را معلوم می‌کند:

«عدّة من أصحابنا عن أحمد بن محمّد بن عيسى عن ابن محبوب عن جميل بن درّاج عن الفضيل بن يسار قال سئلت أبا عبد اللّه عليه السلام عن الذراعين من المرأة أهما من الزينة الّتى قال اللّه تبارك وتعالى‌ «وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا لِبُعُولَتِهِنَّ» قال نعم وما دون الخمار من الزينة وما دون السوارين‌.»[6]

ذراع: از نوک انگشت دست تا آرنج.

ما دون الخمار: هر چه زیر روسری قرار میگیرد.

ما دون السوار: هر چه زیر دست بند قرار میگیرد. (زیر مچ)

«(محمّد بن يحيى معلّق) عن أحمد بن محمّد بن عيسى عن محمّد بن خالد والحسين بن سعيد عن القاسم بن عروة عن عبد اللّه بن بكير عن زرارة عن أبي عبد اللّه عليه السلام في قول اللّه تبارك وتعالى‌ «إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها» قال الزينة الظاهرة، الكحل والخاتم.

من كتاب المحاسن عن أبي عبد اللّه عليه السلام في قوله عزّ و جلّ: «إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها» وذكر مثله.»[7]

«وفى رواية أُخرى‌ قال الخاتم والمسكة وهو الّذي يظهر من الزّينة.»[8]

مَسَكَه: دست بند و پایندی که از جنس عاج باشد.

«في رواية أبى الجارود عن أبي جعفر عليه السلام في قوله‌ «وَ لا يُبْدِينَ زِينَتَهُنَّ إِلَّا ما ظَهَرَ مِنْها» فهي الثياب والكحل والخاتم و خضاب الكفّ والسواد والزينة ثلاث: زينة للناس، وزينة للمحرم، وزينة للزوج، فأمّا زينة النّاس فقد ذكرناه، وأمّا زينة المحرم فموضع القلادة فما فوقها، والدملج‌ وما دونه، والخلخال وما أسفل منه، وأمّا زينة للزوج فالجسد كلّه.»[9]

دُملَج: بازوبند

خلخال: زینت مچ پا