• 4) روایات داله بر حرمت بیع جاریه مغنیه:

    • 1. «محمد بن یعقوب عن مُحَمَّدُ بْنُ يَحْيَى عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ إِسْمَاعِيلَ عَنْ إِبْرَاهِيمَ بْنِ أَبِي الْبِلَادِ قَالَ: أَوْصَى إِسْحَاقُ بْنُ عُمَرَ عِنْدَ وَفَاتِهِ بِجَوَارٍ لَهُ مُغَنِّيَاتٍ أَنْ نَبِيعَهُنَّ وَ نَحْمِلَ ثَمَنَهُنَّ إِلَى أَبِي الْحَسَنِ ع قَالَ إِبْرَاهِيمُ فَبِعْتُ الْجَوَارِيَ بِثَلَاثِمِائَةِ أَلْفِ دِرْهَمٍ وَ حَمَلْتُ الثَّمَنَ إِلَيْهِ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ مَوْلًى لَكَ يُقَالُ لَهُ- إِسْحَاقُ بْنُ عُمَرَ قَدْ أَوْصَى عِنْدَ مَوْتِهِ بِبَيْعِ جَوَارٍ لَهُ مُغَنِّيَاتٍ وَ حَمْلِ الثَّمَنِ إِلَيْكَ وَ قَدْ بِعْتُهُنَّ وَ هَذَا الثَّمَنُ ثَلَاثُمِائَةِ أَلْفِ دِرْهَمٍ فَقَالَ لَا حَاجَةَ لِي فِيهِ إِنَّ هَذَا سُحْتٌ وَ تَعْلِيمَهُنَّ كُفْرٌ وَ الِاسْتِمَاعَ مِنْهُنَّ نِفَاقٌ وَ ثَمَنَهُنَّ سُحْتٌ.» [1]

ما می گوییم:

    1. درباره سحت سابقا گفتیم که ظاهراً به معنای «کل حرام قبیح الذکر یلزم منه العار»[2] است.

    2. درباره دلالت سحت بر حرمت گفته شده است:

«و لكن يمكن المناقشة بأنّ لفظ السحت أطلق في أخبارنا على كسب الحجّام و أجر القارئ و ثمن اللقاح و عوض الهدية أزيد منها و نحو ذلك ممّا فيه عار و خسّة بلا حرمة شرعيّة أيضا. و على هذا فدلالته على الحرمة لا تخلو من وهن.

اللّهم إلّا أن يقال: إنّ ظاهره الحرمة فيحمل عليها إلّا فيما ثبت خلافه و يؤيّد ذلك ما يأتي في خبر الوشاء من أنّ السحت في النار.» [3]

    3. درباره سند روایت گفته شده است:

«و السند لا بأس به، إذ محمّد بن يحيى هو العطّار الأشعري القمّي من مشايخ الكليني، ثقة عين كثير الحديث له كتب. و محمّد بن إسماعيل مردّد بين ابن بزيع و البرمكيّ، فابن بزيع مولى المنصور، ثقة صحيح كثير الحديث له كتب. و البرمكيّ و إن كان مختلفا فيه لكن الأكثر على توثيقه. و إبراهيم بن أبي البلاد قال النجاشي في حقّه: كان ثقة قارئا أديبا. بقي الكلام في الإرسال الواقع في السند و لكنّ التعبير يدلّ على كون المجهول من أصحاب محمّد بن يحيى و من ثقاته و معتمديه.» [4]

ما می گوییم:

    1. محمد بن اسمعیل مذکور ظاهراً ابن بزیع است که ثقه است و نمی تواند محمد بن اسمعیل برمکی باشد چراکه کلینی همیشه با واسطه محمد بن ابی عبدالله (یا محمد بن جعفر اسدی) از محمد بن اسمعیل برمکی روایت می کند و در اینجا اولا بین کلینی و محمد بن اسمعیل دو واسطه واقع شده است و ثانیاً واسطه ذکر شده، اسدی نیست و ثالثاً محمد بن اسمعیل برمکی نقل قابل اطمینان از ابراهیم بن ابی البلاد ندارد.

    2. محمد بن یحیی همیشه با یک واسطه از محمد بن اسمعیل بن بزیع نقل می کند که اکثراً احمد بن محمد بن عیسی اشعری است (300 مورد) و تعداد کمی هم احمد بن محمد بن خالد برقی (حدود 20 مورد) و گاهی هم واسطه محمد بن حسین بن ابی الخطاب (حدود 100 مورد) که هر سه ثقه هستند.

    3. به احتمال زیاد واسطه مذکور محمد بن حسین بن ابی الخطاب نیست چراکه وی از ابراهیم بن ابی البلاد روایتی را نقل می کند (که در آینده می خوانیم) که همین مضمون را دارا می باشد.

    4. ابراهیم بن ابی البلاد را ثقه، قاری و ادیب معرفی کرده است[5] که از امام صادق، امام کاظم و امام رضا علیهم السلام، روایت دارد و عمری طولانی داشته باشد. نجاشی می نویسد که امام رضا علیه السلام او را تعریف کرده است و به او نامه نوشته است. شیخ طوسی هم او را کوفی ثقه معرفی کرده است. [6]