متعلق تقلید چیست؟/بررسی قیود تقلید /الاجتهاد و التقليد

اگر امر دائر مدار حکم الزامی و حکم غیر الزامی است (وجوب – استحباب/ وجوب - کراهت / وجوب – اباحه/ حرمت - استحباب / حرمت - کراهت / حرمت - اباحه و یا: مثلاً حرمت - استحباب / کراهت / و ...)و یا دائر مدار حکم الزامی و عدم الحکم است (مطابق نظر امام)اگر امر دائر مدار حکم الزامی و حکم غیر الزامی است (وجوب – استحباب/ وجوب - کراهت / وجوب – اباحه/ حرمت - استحباب / حرمت - کراهت / حرمت - اباحه و یا: مثلاً حرمت - استحباب / کراهت / و ...)و یا دائر مدار حکم الزامی و عدم الحکم است (مطابق نظر امام)جمع‌بندی:

مسئله دارای 6 فرض است:

فرض 1 در مورد موضوع خاص:

مجتهد به حکم الزامی فتوا می‌دهدمجتهد به حکم الزامی فتوا می‌دهد

مکلف می‌خواهد مطابق حکم الزامی عمل کند (یعنی مثلاً اگر دائر مدار حرمت - استحباب است، حتماً عمل را ترک کند، یا اگر دائر مدار وجوب - استحباب است، عمل را حتماً به جای آورد)مکلف می‌خواهد مطابق حکم الزامی عمل کند (یعنی مثلاً اگر دائر مدار حرمت - استحباب است، حتماً عمل را ترک کند، یا اگر دائر مدار وجوب - استحباب است، عمل را حتماً به جای آورد)مکلف می‌خواهد مطابق حکم غیر الزامی عمل کندمکلف می‌خواهد مطابق حکم غیر الزامی عمل کند

حکم شرعی: جایز نیست(دو)حکم شرعی: جایز نیست(دو)

حکم شرعی: مکلف می‌تواند احتیاطاً عمل/ ترک عمل کند.(یک)حکم شرعی: مکلف می‌تواند احتیاطاً عمل/ ترک عمل کند.(یک)

فرض 2 در مورد موضوع خاص:

حکم شرعی: مکلف چه بخواهد آن کار را انجام دهد و چه بخواهد آن کار را ترک کند، باید تقلید کند (پنج)حکم شرعی: مکلف چه بخواهد آن کار را انجام دهد و چه بخواهد آن کار را ترک کند، باید تقلید کند (پنج)اگر امر دائر مدار حکم الزامی وجوبی و حکم الزامی تحریمی استاگر امر دائر مدار حکم الزامی وجوبی و حکم الزامی تحریمی است

فرض 3 در مورد موضوع خاص:

حکم شرعی: مجتهد به هر کدام از اطراف فتوی دهد و مکلف هر کدام را خواست اخذ کند: مکلف می تواند تقلید کند و می تواند تقلید نکند (شش)حکم شرعی: مجتهد به هر کدام از اطراف فتوی دهد و مکلف هر کدام را خواست اخذ کند: مکلف می تواند تقلید کند و می تواند تقلید نکند (شش)اگر امر دائر مدار حکم غیر الزامی است (استحباب – کراهت/ استحباب- اباحه، اباحه – کراهت/ یا: استحباب- کراهت-اباحه)یا: اگر امر دائر مدار حکم غیر الزامی و عدم حکم بود (مطابق نظر امام)اگر امر دائر مدار حکم غیر الزامی است (استحباب – کراهت/ استحباب- اباحه، اباحه – کراهت/ یا: استحباب- کراهت-اباحه)یا: اگر امر دائر مدار حکم غیر الزامی و عدم حکم بود (مطابق نظر امام)

مکلف می خواهد مطابق حکم الزامی عمل کند (مثال1: اگر دائر مدار حرمت استحباب است، مکلف می‌خواهد ترک کند. مثال 2: اگر امر دائر مدار وجوب و کراهت است)مکلف می خواهد مطابق حکم الزامی عمل کند (مثال1: اگر دائر مدار حرمت استحباب است، مکلف می‌خواهد ترک کند. مثال 2: اگر امر دائر مدار وجوب و کراهت است)فرض 4 در مورد موضوع خاص:

حکم شرعی مثال 1: مکلف می‌تواند تقلید کند و عمل را انجام و می‌تواند بدون تقلید، آن را ترک کند. حکم شرعی مثال 2: مکلف می‌تواند تقلید کند و عمل را ترک کند و می‌تواند بدون تقلید آن عمل را انجام دهد (سه)حکم شرعی مثال 1: مکلف می‌تواند تقلید کند و عمل را انجام و می‌تواند بدون تقلید، آن را ترک کند. حکم شرعی مثال 2: مکلف می‌تواند تقلید کند و عمل را ترک کند و می‌تواند بدون تقلید آن عمل را انجام دهد (سه)

مجتهد به حکم غیر الزامی فتوی می دهدمجتهد به حکم غیر الزامی فتوی می دهد

مکلف می خواهد مطابق حکم غیر الزامی عمل کند (مثال1: در دوران بین وجوب و کراهت می‌خواهد آن عمل را ترک کند. مثال 2: در دوران بین حرمت و استحباب می خواهد آن عمل را انجام دهد)مکلف می خواهد مطابق حکم غیر الزامی عمل کند (مثال1: در دوران بین وجوب و کراهت می‌خواهد آن عمل را ترک کند. مثال 2: در دوران بین حرمت و استحباب می خواهد آن عمل را انجام دهد)

حکم شرعی مثال 1: مکلف باید تقلید کند و آن عمل را ترک کند. حکم شرعی مثال 2: مکلف باید تقلید کند و آن عمل را انجام دهد (چهار)حکم شرعی مثال 1: مکلف باید تقلید کند و آن عمل را ترک کند. حکم شرعی مثال 2: مکلف باید تقلید کند و آن عمل را انجام دهد (چهار)

مسئله نهم: تقلید در جایی که امکان احتیاط فراهم نیست:

    1. مرحوم سید در عروة [مسئله 6] تصریح دارد که مکلف اگر مجتهد نیست و احتیاط هم برای او ممکن نیست، واجب است که تقلید نماید.

    2. اما با توجه به آنچه در ذیل مسئله قبل آوردیم، باید در مسئله قائل به تفصیل شد:

دوران بین محذوریندوران بین محذورینبه سبب مشکل خارجی (مثلاً امر دائر مدار وجوب و استحباب است و احتیاط حکم می‌کند که مکلف، آن کار را انجام دهد، ولی امکان عمل ندارد)به سبب مشکل خارجی (مثلاً امر دائر مدار وجوب و استحباب است و احتیاط حکم می‌کند که مکلف، آن کار را انجام دهد، ولی امکان عمل ندارد)اگر احتیاط ممکن نیستاگر احتیاط ممکن نیست

هم انجام عمل و هم ترک عمل برای مکلف مقدور استهم انجام عمل و هم ترک عمل برای مکلف مقدور است

حکم شرعی: مکلف باید تقلید کند حکم شرعی: مکلف باید تقلید کند مجتهد به حکم الزامی فتوا داده استمجتهد به حکم الزامی فتوا داده استمجتهد به حکم غیر الزامی فتوا داده استمجتهد به حکم غیر الزامی فتوا داده است

انجام عمل یا ترک عمل برای مکلف مقدور نیست (مثال: اگر امر دائرمدار وجوب و استحباب است، عمل برای مکلف مقدور نیست و اگر امر دائر مدار حرمت و کراهت است، ترک عمل برای مکلف مقدور نیست)انجام عمل یا ترک عمل برای مکلف مقدور نیست (مثال: اگر امر دائرمدار وجوب و استحباب است، عمل برای مکلف مقدور نیست و اگر امر دائر مدار حرمت و کراهت است، ترک عمل برای مکلف مقدور نیست)حکم شرعی: مکلف جایز است تقلید کند و جایز است بدون تقلید، عمل را ترک کندحکم شرعی: مکلف جایز است تقلید کند و جایز است بدون تقلید، عمل را ترک کندحکم شرعی: مکلف می‌تواند تقلید کند و می‌تواند بدون تقلید، عمل را ترک کندحکم شرعی: مکلف می‌تواند تقلید کند و می‌تواند بدون تقلید، عمل را ترک کند

حکم شرعی: مکلف می‌تواند تقلید کند و می‌تواند بدون تقلید، مطابق مقدور خود عمل کندحکم شرعی: مکلف می‌تواند تقلید کند و می‌تواند بدون تقلید، مطابق مقدور خود عمل کند

مجتهد به حکم غیر الزامی فتوا داده استمجتهد به حکم غیر الزامی فتوا داده است

حکم شرعی: مکلف می‌تواند تقلید کند و می‌تواند بدون تقلید، مطابق مقدور خود عمل کندحکم شرعی: مکلف می‌تواند تقلید کند و می‌تواند بدون تقلید، مطابق مقدور خود عمل کند

مجتهد به حکم الزامی فتوا داده استمجتهد به حکم الزامی فتوا داده است