10. «وعن هشام ، عن الثقة رفعه عن أبي عبد الله ( عليه السلام ) أنه قيل له : روى عنكم أنّ الخمر والميسر والأنصاب والأزلام رجال ، فقال : ما كان الله ليخاطب خلقه بما لا يعلمون.»[1]

توضیح:

[از شما نقل شده است که این امور، مردان (ظاهراً اشاره به دشمنان اهل بیت) هستند، حضرت می فرماید خدای سبحان مردم را به چیزی مورد خطاب قرار نمی دهد که نمی فهمند (یعنی همان معانی ظاهری مراد است)]

ما می گوییم:

روایت دال بر آن است که مراد از خمر و میسر (که در آیه نامشان آمده است) همان معنای معروف و عرفی است ولی اینکه حکم آنها آیا حرمت وضعی است و یا حرمت تکلیفی باید از ادله دیگر استفاده شود.

11. « وفي (المقنع) قال: واجتنب الملاهي واللعب بالخواتيم والأربعة عشر، وكلّ قمار فإنّ الصادقين (عليهما السلام) نهوا عن ذلك.»[2]

ما می گوییم:

    1. این عبارت که صاحب وسائل آن را به عنوان روایت نقل کرده است، از صدوق است و ایشان خود یا پدرش می گوید: «از ملاهی و بازی با انگشتر و اربعۀ عشر و هر قماری اجتناب کنید چرا که ائمه علیهم السلام از این ها نهی کرده اند.»

    2. صاحب وسائل به سبب عبارت «فان الصادقین...» که حاکی از نهی ائمه اطهار است، آن را به عنوان روایت ضبط کرده است.

    3. توجه شود که ممکن است بتوان گفت عطف «کل قمار»، به لعب به خاتم و اربعه عشر عطف عام به خاص است و ممکن است بگوییم، مراد صدوق نهی از آن دو، حتی در صورت عدم قمار است.

    4. اگر چه ظاهر نهی از این امور، آن است که نفس عمل و بازی کردن حرام است (حتی اگر مراهنه ای در میان نباشد) ولی با توجه به روایت 14 می توان گفت اشاره صدوق به همین روایت است که در آن مراهنه شرط است.

12. «الحسن بن محمّد الطوسي في ( مجالسه ) عن أبيه ، عن ابن الصلت ، عن ابن عقدة ، عن علي بن محمّد بن علي الحلبي، عن جعفر بن محمّد بن عيسى ، عن عبد الله بن علي ، عن علي بن موسى ، عن آبائه ، عن علي ( عليهم السلام ) قال : كل ما ألهى عن ذكر الله فهو من الميسر.»[3]

ما می گوییم:

این روایت در مقام تحریم میسر نیست بلکه ادعاءً (و از باب حکومت) سایر لهوها را داخل در حکم میسر می‌کند.

روشن است که لسان روایت، در مقام توسعه مفهومی قمار نیست، بلکه در مقام اثبات حکم به لسان توسعه در عقد الوضع است.

13. «الحسن الطبرسي في ( مكارم الأخلاق ) عن عبد الله بن مسعود ، عن النبيّ (صلّى الله عليه وآله ) ـ في حديث ـ قال : يا ابن مسعود ! سيأتي أقوام يأكلون طيّب الطعام وألوانها ، ويركبون الدواب ، ويتزيّنون بزينة المرأة لزوجها ، ويتبرّجون تبرّج النساء وزينتهنّ مثل زيّ الملوك الجبابرة ، هم منافقو هذه الأُمّة في آخر الزمان ، ( شاربون بالقهوات) لاعبون بالكعاب ، راكبون للشهوات، تاركون الجماعات ، راقدون عن العتمات ، مفرطون في الغدوات ، يقول الله: فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ أَضَاعُوا الصَّلَاةَ وَاتَّبَعُوا الشَّهَوَاتِ فَسَوْفَ يَلْقَوْنَ غَيًّا.

أقول : ذكر أهل اللغة : أنَّ الخمر لها ألف اسم منها القهوة ، فيحتمل إرادة الخمر ، ويحتمل إرادة قهوة اللبن المشهورة الآن بقرينة قوله : في آخر الزمان ، والله أعلم.»[4]

[توضیح: قهوه ـ چنانکه صاحب وسائل هم احتمال داده است ـ نام دیگری برای خمر است./ کعبه:تاس/ راقد: خوابیده/ عتمه: نماز عشاء/ غدوات:بامداد، بین الطلوعین]

ما می گوییم:

    1. کسانی که در روایت مورد مذمت واقع شده اند، کسانی هستند که همه این امور را با هم انجام می دهند چراکه «اکل غذای خوب» به تنهایی حرام نیست و سوار شدن چهار پا هم حرام نیست (و محتمل است که مراد از قهوه هم همان قهوه معروف باشد)

    2. بازی با «تاس» هم اگر به صورت قمار باشد، که کار منافقین است ولی اگر بدون پول باشد هم، وقتی رویه کسی قرار گیرد و در کنار ترک واجبات باشد و یا موجب آن شود، هم مورد مذمت است.