مباحث الفاظ / اوامر / واجب تعبدی و توصّلی / تعریف واجب تعبدی و توصّلی

موضوع: مباحث الفاظ / اوامر / واجب تعبدی و توصّلی / تعریف واجب تعبدی و توصّلی

به بحث واجب تعبدی و توصلی رسیدیم.

اطلاق الصیغه مقتضی وجوب توصلی و یا تعبدی است؟

مقدمه اول: معنای توصلی و تعبدی

مرحوم کمپانی فرمودند: بگویید واجب توصلی و تعبدی و مرحوم آخوند تعریف به غرض کردند: تعبدی در حصول غرض اتیان واجب باید متقربا الی الله باشد.

در جلسه امروز کلامی از امام در مناهج ج 1 صفحه 258 بیان می‌کنیم:

اقسام واجب و مستحب در شریعت

واجبات در شریعت اقسامی دارد:

1. قسمی که غرض بوسیله آن هرگونه محقق شود حاصل می‌شود و صرف الوجود آن‌ها کافی در حصول غرض است و مطلوب نفس التحقق و الوجود است مثلاً انقاذ غریق و نظافت و ستر عورت.

2. واجبات و یا مستحباتی که غرض به اینها با حصول اینها در خارج و بعلاوه قصد عنوان آنها محقق می‌شود.

مثل رد سلام (که قصد سلام لازم است) نکاح واجب یا مستحب.

3. آنچه به صرف قصد عنوان هم محقق نمی‌شود بلکه باید قصد قربت هم وجود داشته باشد.

3.1 آنچه عنوان عبودیت هم بر آن منطبق است مثل صلاة و حج و اعتکاف و عنوان پرستش خدا هم صادق است.

3.2 در این مورد بر عمل عنوان عبودیت صادق نیست مثل صلاةو صوم و زکات و پرستش ندارد.

اگر کسی بخواهد زکات بدهد باید قصد قربت داشته باشد ولی عبادت به معنای پرستش نیست چون هر فعل قربی عبودیت و پرستش نیست.

مقرر: ما این عنوان پرستش را نمی‌فهمیم!!!

مثلاً اگر کسی از پدر و مادر به قصد تقرب به آنها اطاعت کرد قصد قرب و اطاعت و امتثال می‌کند اما پرستش نمی‌کند بلکه اطاعت می‌کند.

مقرر: انجام اوامر مولوی و ارشادی برای مولای حقیقی پرستش است.

مثلاً ستر عورت با قصد قربت پرستش است؟ خیر

مقرر: بله پرستش است.

حداکثر اطاعت امر خداست نه یک عمل عبادی.

ایشان به مورد آخر واجب تعبدی میگویند.

نماز اظهر مصادیق است و قسم دوم واجب تقربی است و سه قید لازم است (قصد امتثال و حصول در خارج و قصد تقرب)

اتیان عمل به عنوان تعبد به غیر خدا جایز است ولی تقرب به غیر خدا جایز است مثل تقرب به پدر و مادر

مقرر: این تقرب در طول تقرب الی الله است و تقرب به نفس ایشان مذمت شده است.

و در تعبدی غرض زمانی حاصل می‌شود که به شکلی به خدا ارتباط داشته باشد چه تقرب و چه امتثال به خدا داشته باشد. (قصد امتثال به نظر ما قصد تقرب هم می‌باشد).

قسم دوم هم با این بیان واجب تعبدی است و قسم سوم هم کاملاً تعبدی است.

ولی ایشان تصریح می‌کند قسم دوم هم توصلی است (که قصد عنوان صورت بگیرد).

واجب تعبدی فقط قسم اول از قسم سوم را شامل می‌شود و قسم دوم از سوم هم به نظر ما تعبدی است.

جلسه بعد هم فرمایش آیت الله خویی و شهید صدر را تبیین خواهیم کرد.