مباحث الفاظ / اوامر / صیغه امر / معنای صیغه امر / دیدگاه محقق عراقی و نقد آن

موضوع: مباحث الفاظ / اوامر / صیغه امر / معنای صیغه امر / دیدگاه محقق عراقی و نقد آن

کلام ما در بحث صیغه امر بود و معنای آن در چهار دیدگاه بیان شد.

مرحوم آخوند: انشاء طلب (ایشان انشاء طلب به داعی بعث و به دواعی دیگر استعمال نشده است)

محقق خوئی: ابراز امر اعتباری نفسانی

محقق نائینی: ایقاع نسبت ایجادیه

محقق عراقی: صیغه امر دال بر نسبت ارسالیه و بعثیه و دفعیه است مثلاً اضرب: ماده آن ضرب و حدث است و هیئت دلالت بر نسبت ارسالیه دارد. و نسبتی بین آمر و فاعل و حدث شکل می‌گیرد.

موید قول محقق عراقی: اوامری که خودمان صادر می‌کنیم می‌بینیم آنچه ارتکاز نفسانی ما می‌شود با فرمایش ایشان سازگار است.

ما برای بلند کردن فردی، اقامه تکوینی (دستش را بگیریم) و اقامه تنزیلی (با دست اشاره کنیم بلند شود) استفاده می‌کنیم و گاهی بوسیله لفظ او را بلند می‌کنیم و با لفظ نسبتی بین آمر و مأمور و مأمور به ایجاد می‌کنیم.

اشکال

ارتکاز وقتی دلیل است که مستند به حاق لفظ باشد، موضوع له صیغه امر نیست بلکه بخاطر انصراف این معنا به ذهن خطور می‌کند پس نمی‌توان موضوع له آن را نسبت ارسالیه بدانیم.

چون در برخی موارد، امر است و نسبت ارسالیه نیست و مجاز هم نیست (صحت سلب نیز دارد).

سؤال: این مورد کجاست؟

پاسخ: در جایی که اوامر ارشادی هستند مثل اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منکم.

و یا مثلاً کسی از خداوند متعال طلب می‌کند و دعا می‌کند و در مقام دعا امر است و مجاز هم نیست اما نسبت ارسالیه هم نیست.

بنده عرض می‌کنم: این اشکال به بیان محقق عراقی وارد شده ولی منصفانه نیست چون در مقام دعا و اوامر ارشادی نسبت ارسالیه وجود دارد و سه ضلعی است، و عقل هم بر این رسیده است و شرع هم به همان ارشاد می‌کند و عقل هم به آمر و مأمور و مأمور به رسیده است و در دعا هم خداوند متعال مأمور نیست و متن دعا امر نیست بلکه بخاطر این است که درخواست دانی از عالی امر نیست و نسبت ارسالیه تخصصا در این مورد خارج است.

فرمایش محقق عراقی به نظر فرمایش خوبی است و سپس فرمایش محقق خویی را قبول می‌کنیم. برخی بزرگان، فرمایشات دیگر را ترجیح دادند.