فقه شعائر / بررسی مصادیق شعائر / تقیّه / اقسام اربعه تقیه / تقیه مداراتی در واجبات / اجزاء در صلاة؟

موضوع: فقه شعائر / بررسی مصادیق شعائر / تقیّه / اقسام اربعه تقیه / تقیه مداراتی در واجبات / اجزاء در صلاة؟

جواز تقیه مداراتی در موارد واجبات

در صلاة محل اختلاف بود و برخی فرمودند تقیه مداراتی است و مجزی است یا خیر در حال بررسی روایات بودیم.

[۱۰۷۳3] ۶ ـ وبإسناده عن محمّد بن علی بن محبوب، عن یعقوب بن یزید، عن مروک بن عبید، عن نشیط بن صالح، عن أبی الحسن الأول (علیه السلام)، قال: قلت له: الرجل منّا یصلّی صلاته فی جوف بیته مغلقاً علیه بابه ثمّ یخرج فیصلّی مع جیرته، تکون صلاته تلک وحده فی بیته جماعة؟ فقال: الذی یصلّی فی بیته یضاعفه الله له ضعفی أجر الجماعة، تکون له خمسین درجة، والذی یصلّی مع جیرته یکتّب له أجر من صلّی خلف رسول الله (صلی الله علیه وآله)، ویدخل معهم فی صلاتهم فیخلف علیهم ذنوبه ویخرج بحسناتهم.[1]

سند شیخ به محمد بن علی بن محبوب صحیح است و سند مشکلی ندارد. فردی تنها نماز می‌خواند و بعد با همسایه‌های خویش نماز خوانده است حضرت می‌فرمایند این طور نماز صحیح است و اجر این نماز را بیان می‌کنند.

آیا بیان اجر کنایه از مجزی بودن است؟ فرض قضیه این است که نمازش را خوانده است پس اجزاء استفاده نمی‌شود و از کجا معلوم تقیه مداراتی باشد؟ فرض نگرانی است درب خانه را بسته است پس ناظر به تقیه خوفی است.

[۱۰۷۳۴] ۷ ـ وعنه، عن أحمد بن محمّد، عن أبیه، عن ابن المغیرة، عن ناصح المؤذّن قال: قلت لأبی عبدالله (علیه السلام): إنّی أُصلّی فی البیت وأخرج إلیهم، قال: اجعلها نافلة ولا تکبّر معهم فتدخل معهم فی الصلاة، فإنّ مفتاح الصلاة التکبیر.[2]

ناصح مؤذن مجهول است. برداشت از این حدیث این است که اصلاً با اینها نماز نخوان. از این روایت اجزاء هم استفاده نمی‌شود.

[۱۰۷۳۵] ۸ ـ وعنه، عن القاسم بن عروة، عن عبید بن زرارة، عن أبی عبدالله (علیه السلام)، قال: قلت: إنّی أدخل المسجد وقد صلّیت فأُصلّی معهم، فلا أحتسب بتلک الصلاة؟ قال: لا بأس، وأمّا أنا فأُصلّی معهم وأُریهم أنی أسجد وما أسجد.[3]

احتساب: چیزی محسوب می‌شود؟ (من نماز حسابش نمی‌کنم و ارزشی برای این نماز قائل نیستم.)

ما اسجد: پیشانی روی مهر نمی‌گذارم. نماز با اهل سنت حتی طبق این روایت مشکل دارد. اصلی هم به معنای صلاة ظاهری است.

[۱۰۷۳۶] ۹ ـ وبإسناده عن الحسین بن سعید، عن الهیثم بن واقد، عن الحسین بن عبدالله الأرجانی، عن أبی عبدالله (علیه السلام) قال: من صلّی فی منزله ثمّ أتی مسجداً من مساجدهم فصلّی فیه خرج بحسناتهم.[4]

سند شیخ به حسین بن سعید اشکالی ندارد. هیثم بن واقد معتبر نیست ولی این روایت را محمدون ثلاث نقل کردند پس برای ما معتبر است. آن‌ها حسنه‌ای ندارند (اهل سنت).

ورواه الکلینی، عن جماعة، عن أحمد بن محمّد، عن الحسین بن سعید، إلاّ أنّه قال: فصلّی معهم.[5]

ورواه الصدوق بإسناده عن الحسین بن أبی عبدالله، إلاّ أنّه قال: یصلّی معهم.[6]

روایت شیخ مع ندارد. (صلی فیه به درد ما نمی‌خورد و معهم هم فرض این است که نمازش را خودش خوانده است). بعلاوه اینکه تقیه خوفی ممکن است باشد و حتی عرض می‌کنم ممکن است با اینکه بدانند شیعه هستم نباید علناً نمازهای آنها را شرکت نکرد. در نقطه مقابل روایاتی داریم که ممکن است استفاده شود مجزی نیست.

هذا کله فی الصلاة خلف الإمام المرضی وأما لو کان الامام ممن لا یقتدی به لأنه مخالف وجبت القراءة فی الصلاة خلفه تقیة کما صرح به جماعة من الأصحاب بل لا أجد فیه خلافا بینهم کما اعترف به فی المنتهی وعن السرائر، بل نسبه فی الحدائق إلی عمل الأصحاب تارة، وبزیادة «کافة» أخری، لانتفاء القدوة المعتبرة فی ضمان الإمام القراءة، بل هو منفرد حقیقة کما یومی الیه خبر الفضیل عن الباقر والصادق علیهما السلام «لا تعتد بالصلاة خلف الناصب واقرأ لنفسک کأنک وحدک [7] » وخبر زرارة عن الباقر علیه‌السلام عن الصلاة خلف المخالفین، فقال: ما هم عندی إلا بمنزلة الجدر» [8] و لقول الصادق علیه‌السلام فی الحسن کالصحیح: إذا صلیت خلف إمام لا یقتدی به فاقرأ خلفه سمعت قراءته أو لم تسمع» [9] وقول أبی الحسن علیه‌السلام فی صحیح ابن یقطین: اقرأ لنفسک، وإن لم تسمع نفسک فلا بأس»[10] جواب سؤاله «عن الرجل یصلی خلف من لا یقتدی بصلاته والامام یجهر بالقراءة» إلی غیر ذلک مما یستفاد منه الحکم المزبور منطوقا ومفهوما.[11]

چرا امام اگر مخالف باشد قرائت نباید ترک شود؟ چون امام ضامن قرائت است و آن اقتدایی که در ضمان معتبر است در اهل سنت نیست و در واقع نماز فرادی است.

روایت فضیل هم استفاده می‌شود که در فرض تقیه است اما تقیه خوفی است بعلاوه اینکه اینها ناصبی هستند و موضوعا با بحث ما متفاوت است و نماز پشت سر ناصبی طبق این روایت صحیح نیست (اما سندش نیز مشکل دارد). و صلاة خلف ناصبی مجزی نیست. ممکن است خود این روایت هم حمل بر تقیه شود.