فقه شعائر / بررسی مصادیق شعائر / تقیّه / اقسام اربعه تقیه / تقیه مداراتی در واجبات / اجزاء در صلاة؟

موضوع: فقه شعائر / بررسی مصادیق شعائر / تقیّه / اقسام اربعه تقیه / تقیه مداراتی در واجبات / اجزاء در صلاة؟

کلام ما در فقه شعائر به بحث این رسید که تقیه مداراتی در واجبات هم جاری است یا خیر؟ برخی روایات اشاره شد و به روایت جدید رسیدیم. همچنین طرق شیخ صدوق به عمر بن یزید بیان شد و بزرگان صحیح می‌دانند و محدث نوری سند دوم را کالصحیح دانستند و مرحوم محمد تقی مجلسی، سند دوم و سوم را کالصحیح می‌دانند. مثل روضة المتقین،[1] مرحوم علامه در خلاصه،[2] مجمع الرجال مرحوم قهپائی،[3] محدث نوری در مستدرک،[4] معجم رجال.[5]

دلالت متن روایت

[۱۰۷۲۸] ۱ ـ محمّد بن علی بن الحسین بإسناده عن عمر بن یزید، عن أبی عبد الله (علیه السلام)، أنّه قال: ما منکم أحد یصلّی صلاة فریضة فی وقتها ثمّ یصلّی معهم صلاة تقیة وهو متوضّیء إلاّ کتب الله له بها خمساً وعشرین درجة، فارغبوا فی ذلک.[6]

چه کسی گفته صلاة مداراتی است؟ اطلاق هم ندارد و موضوع روایت جائی است که فرد نمازش را خوانده است و مجزی بودن را بیان نمی‌کند.

[۱۰۷۲۹] ۲ ـ وبإسناده عن عبدالله بن سنان، عن أبی عبدالله (علیه السلام)، أنّه قال: ما من عبد یصلّی فی الوقت ویفرغ ثمّ یأتیهم ویصلّی معهم وهو علی وضوء إلاّ کتب الله له خمساً وعشرین درجة.[7]

این هم اسناد شیخ صدوق به عبد الله بن سنان است و مشکلی از این جهت نیست. و حدیث قابل حمل بر تقیه خوفی هم می‌باشد و اثبات مجزی بودن نمی‌کند ولی ثواب به او می‌دهند.

[۱۰۷۳۰] ۳ ـ وعنه، عن أبی عبدالله (علیه السلام)، أنّه قال أیضاً: إنّ علی بابی مسجداً یکون فیه قوم مخالفون معاندون فهم یمسون فی الصلاة فأنا أُصلّی العصر ثمّ أخرج فأُصلّی معهم ، فقال: أما ترضی أن تحسب لک بأربع وعشرین صلاة. [8]

سند همان سند است، از نظر دلالت هم ممکن است بگوییم تقیه خوفی است و حضرت بیان دارند خودم نمازم را می‌خوانم.

[۱۰۷۳۱] ۴ ـ محمّد بن یعقوب، عن الحسین بن محمّد، عن معلّی بن محمّد، عن علی بن مرداس، عن صفوان بن یحیی والحسن بن محبوب، عن هشام بن سالم، عن عمّار الساباطی، عن أبی عبدالله (علیه السلام) ـ فی حدیث ـ قال: واعلموا أنّ من صلّی منکم الیوم صلاة فریضة فی جماعة مستتراً بها من عدوّه فی وقتها فأتمّها کتب الله له خمسین صلاة فریضة فی جماعة، ومن صلّی منکم صلاة فریضة وحده مستتراً بها من عدوّه فی وقتها فأتمّها کتب الله تعالی له بها خمساً وعشرین صلاة فریضة وحدانیة، ومن صلّی منکم صلاة نافلة لوقتها فأتمّها کتب الله تعالی له بها عشر صلوات نوافل، ومن عمل منکم حسنة کتب الله تعالی له بها عشرین حسنة، ویضاعف الله عزّ وجلّ حسنات المؤمن منکم إذا أحسن أعماله ودان بالتقیة علی دینه وإمامه ونفسه وأمسک من لسانه أضعافاً مضاعفة، إنّ الله عزّ وجلّ کریم.[9]

سند متاسفانه به خاطر علی بن مرداس که مجهول است ضعیف است.

این روایت هم ظهور در تقیه خوفی است چون مستتر از عدوّ است به شرط اینکه نماز در وقت باشد؛ چون اهل سنت نماز را خارج از وقت می‌خوانند و روزه‌هایشان را نیز قبل از زمان غروب باز می‌کنند.

[۱۰۷۳۲] ۵ ـ محمّد بن الحسن بإسناده عن أحمد بن محمّد بن سعید بن عقدة، عن أحمد بن محمّد بن یحیی الحازمی ، عن (الحسین بن الحسن) عن إبراهیم بن علی المرافقی وعمر بن الربیع، عن جعفر بن محمّد (علیه السلام) ـ فی حدیث ـ أنّه سأل عن الإِمام إن لم أکن أثق به أُصلّی خلفه وأقرأ؟ قال: لا، صلّ قبله أو بعده، قیل له: أفأُصلّی خلفه وأجعلها تطوّعاً؟ قال: لو قُبل التطوّع لقبلت الفریضة، ولکن اجعلها سبحة.[10]

این روایت دو مجهول دارد؛ حازمی و مرافقی. آیت الله خویی می‌فرمایند خودت حمد و سوره را بخوان، یعنی ظاهر نماز فقط با آنها باشد و فضای روایات اینطور است. پس اصلاً نماز با آنها نماز نیست و البته سندش دو راوی مجهول دارد.