1404/02/07
بسم الله الرحمن الرحیم
فقه خانواده / حقوق زوجه / خروج زوجه از منزل بدون اذن زوج / صله رحم
موضوع: فقه خانواده / حقوق زوجه / خروج زوجه از منزل بدون اذن زوج / صله رحم
کلام در خروج زوجه از منزل بود و از طایفه اولی از ادله، حرمت استفاده شد و مستثنیات پنج‌گانه اشاره شد و کلامی از مهذب الاحکام هم بیان شد.
امروز حکم صله رحم زوجه بدون اذن زوج بررسی خواهد شد.
مستثنیات: صله رحم
این مسأله ذیل مستثنای دوم از مستثنیات بود. ما نسبت به فرامین الهی حق مخالفت نداریم و ما باید تابع احکام شرع باشیم و اگر واجبی برای ما باید متعلق حکم را اتیان کنیم.
ما قاعده‌ای به نام لا طاعة لمخلوق فی معصیة الخالق داریم که مویداتی برای آن از آیات و روایات بیان کردیم.
در ما نحن فیه یکی از واجبات مهم الهی صله رحم است و از مهمترین مصادیق آن عیادت و و رسیدگی است و در عین حال هم حضرت رسول از خروج آن زوجه برای رسیدگی به پدرش نهی کردند تا اینکه پدر آن خانم از دنیا رفت و دفن کردند و وجه جمع این واجب با این حدیث چطور است؟ئقطع رحم هم از گناهان بزرگ است.
آیت الله شبیری می‌فرمایند ما باید صله رحم و مصادیق آن را بررسی کنیم. صله از وصل می‌آید و یعنی فرد به ارحامش وصل بشود.
در این روایت عیادت زوجه از پدرش مصداق صله نبوده، چون پدرش مریض بوده و نمی‌فهمیده چه کسی می‌آید و چه کسی می‌رود و محبت و صله‌ای بین زوجه و پدرش صورت نمی‌گرفته است. صله رحم توسط آمرزش پدر توسط اطاعت از شوهرش باشد.
استاد: از کجا می‌فرمایید مرض موتی است که پدرش هوشیاری نداشته است؟ صرف اینکه پدر در مرض موت بوده به این معنا نیست متوجه حضور دختر نباشد. بله ممکن است قضیة فی واقعه باشد که حضرت تشخیص دادند اگر خانم برود شوهر زندگی را به آتش می‌زند.
ثانیاً این عهدی بین زوج و زوجه بوده و بحث خروج پس از عدم الاذن است و انسان بر عهدی که بسته باید پایبند باشد.
سه چیز است که در مورد کفار هم باید رعایت شود: احسان به پدر و مادر و عهد و اداء امانت. لذا عرض ما به این روایت این است که شرایط معمولی و عادی نبوده و روایت ناظر به شرایط خاصی بوده و این روایت مستند برای خروج از منزل توسط زوجه بدون اذن زوج نیست.
صحیحه عبد الله بن سنان از امام صادق علیه السلام حمل بر خصوصیت مورد می‌شود و آن عدم اذن شوهر و عدم امکان استیذان از شوهر بوده است و تزاحم بین صله رحم واجبه و حقوق زوج است. و پیامبر حق زوج را بر صلح رحم مقدم کردند حال آنکه اگر حق زوج از موارد راجحه باشد دیگر نیازی به اذن برای خروج نیست.
در شرایط عادی صله رحم مقدم است و در این روایت خصوصیت مورد است و الا یکی از موارد خروج اطاعت زوج صله رحم واجبه است. اینجا شاید حضرت می‌خواستند اهمیت اطاعت زوج را بفهمانند و یا زوج او سخت و خشن برخورد بوده است و یا نرفتن به پیش پدرش در فرض نهی زوج دیگر قطع رحم محسوب نمی‌شود.
در نقطه مقابل روایت دیگری هم داریم که خروج زن را برای صله رحم جایز می‌داند.
4514 وَ- رَوَی الْحَسَنُ بْنُ مَحْبُوبٍ عَنْ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ ع قَالَ: لَیسَ لِلْمَرْأَةِ مَعَ زوج‌ها أَمْرٌ فِی عِتْقٍ وَ لَا صَدَقَةٍ وَ لَا تَدْبِیرٍ وَ لَا هِبَةٍ وَ لَا نَذْرٍ فِی مَالِهَا إِلَّا بِإِذْنِ زوج‌ها إِلَّا فِی حَجٍّ أَوْ زَکاةٍ أَوْ بِرِّ والدی‌ها أَوْ صِلَةِ قرابت‌ها.[1]
سند این روایت صحیح است.
اما حضرت در حج و زکات و نیکی به والدین و صله رحم برای زن حقی قائل می‌شوند.
و ما کان فیه عن الحسن بن محبوب فقد رویته عن محمّد بن موسی بن المتوکل- رضی اللّه عنه- عن عبد اللّه بن جعفر الحمیری؛ و سعد بن عبد اللّه، عن أحمد بن محمّد ابن عیسی، عن الحسن بن محبوب.
سندهای این روایت همه صحیح است.
طریقه شیخ طوسی به حسن بن محبوب نقل از کتب و مصنفات اوست که به این طریق است: احمد بن عبدون علی بن محمد بن الزبیر القرشی عن احمد بن الحسین بن عبد الملک الازدی.
الشیخ ابوعبدالله محمد بن نعمان و الحسین بن عبید الله و احمد بن عبدون عن ابن الولید و والده.
ابو الحسین ابن ابی جید، عن محمد بن الحسن ابن الولید، عن محمد بن الحسن الصفار عن احمد بن محمد و معاویة بن حکیم و الهیثم ابن ابی مسروق.
اسناد و طرق صحیح است و ابراهیم ابن هاشم در این طرق وارد شده که به نظر ما صحتش قطعی است.
این روایت در مقابل روایت خانم انصاریه قرار می‌گیرد و تعبیر صلة رحم از مسثتنیات بحث است. در این حدیث بر الوالدین هم مطرح شده است؛ مثلاً در منزل پدری خانم کار کند و آشپزی کند و یا نوشیدنی خنکی تهیه کند.
آیا خانم در تصرف اموال خودش حق دارد یا خیر باید از شوهرش اذن بگیرد که در جلسات بعد مطرح خواهد شد.
