1403/11/13
بسم الله الرحمن الرحیم
فقه خانواده / حقوق زوجه / حق قسم / حق قسم همسر جدید
موضوع: فقه خانواده / حقوق زوجه / حق قسم / حق قسم همسر جدید
جهت ششم بحث به این جهت منتهی شد که اگر فردی زوجه جدیدی اختیار کند چقدر باید با زوجه جدیده باشد و بعد قسم را شروع کند؟ اگر ثیبه باشد سه شب و اگر باکره باشد بین سه شب و هفت شب اختلاف شده است.
صاحب حدائق الناضرة این مسأله را به مشهور نسبت می‌دهند المشهور بین الأصحاب أن البکر تختص عند الدخول بسبع، و الثیب بثلاث، و به صرح المحقق فی الشرائع، و قال فی النافع: و تختص البکر عند الدخول بثلاث إلی سبع، و الثیب بثلاث. و نقل عن الشیخ فی النهایة و کتابی الأخبار أن اختصاص البکر بالسبع علی وجه الاستحباب، و أما الواجب لها ثلاث، و الظاهر أن عبارة النافع مبنیة علی هذا القول.[1]
کلمه عند الدخول نکته‌ای ندارد؟ ظاهراً از شب زفاف برای ثیب و بکر این سه یا هفت شب محسوب می‌شود. صرف عقد موجب شروع قسم طبق عبارت بزرگان ندارد و ادله را بررسی خواهیم کرد. شیخ هم در نهایه و تهذیب و استبصار هفت روز را مستحب دانسته است.
و قال ابن الجنید: إذا دخل ببکر و عنده ثیب واحدة فله أن یقیم عند البکر أول ما یدخل بها سبعا ثم یقسم، و إن کان عنده ثلاث ثیب أقام عند البکر ثلاثا حق الدخول، فإن شاء أن یسلفها من یوم إلی أربعة تتمة سبعة و یقیم عند کل واحدة من نسائه مثل ذلک ثم یقسم لهن جاز، و الثیب إذا تزوجها فله أن یقیم عندها ثلاثا حق الدخول، ثم یقسم لها و لمن عنده واحدة کانت أو ثلاثا قسمة متساویة، انتهی.
ابن جنید: هفت شب واجب است.
و الأصل فی ذلک الأخبار و باختلافها، اختلفت هذه الأقوال فی مقام الجمع بینها، فالواجب أولا نقل ما وصل إلینا من أخبار المسألة، ثم الکلام بما وفق سبحانه لفهمه منها ببرکة أهل الذکر علیهم السلام.[2]
در مورد باکره روایات هفت شب و سه شب دو دسته هستند.
عنوان باب صاحب وسائل اینگونه است؛ باب أن من تزوج امرأة وعنده غیرها اختصت الجدیدة بسبع لیال ان کانت بکراً وأقله ثلاث لیال، وبثلاث ان کانت ثیبا.
از اینکه می‌فرمایند اقل آن سه شب است یعنی سه شب واجب است و قدر متیقن وجوب سه شب است و ممکن است هفت شب هم واجب باشد.
[۲۷۲۳۷] ۱ ـ محمد بن علی بن الحسین بإسناده عن ابن أبی عمیر، عن غیر واحد، عن محمد بن مسلم قال: قلت له: الرجل تکون عنده المرأة یتزوج أخری أله أن یفضلها؟ قال: نعم، إن کانت بکرا فسبعة أیام، وإن کانت ثیبا فثلاثة أیام.[3]
شیخ صدوق در من لایحضر بیان دارند و سند شیخ به ابن ابی عمیر اشکالی ندارد و جزء مشایخ ثقاتی است که لایروون و لایرسلون الا عن ثقه و شیخ بلاواسطه آن ثقه است و از سه جهت غیر واحد اشکال ندارد و محمد بن مسلم هم مضمراتش اشکال ندارد جون مثل زراره شأن او چنین است که از غیر معصوم نقل نمی‌کند.دقلت له اگر روایات از این دست را بررسی کنیم بدست می‌آید.
در این روایت یوم آمده که مراد شب و یا شبانه روز طبق اختلافی است که گذشت.
سؤال از حق تفضیل است و وجوب آن استفاده نمی‌شود و وجوب سه شب هم حتی استفاده نمی‌شود.
این روایت نتوانست وجوب و تعداد روزها را مشخص و معین کند.
[۲۷۲۳۹] ۳ ـ محمد بن یعقوب، عن علی بن إبراهیم، عن أبیه، عن ابن أبی عمیر، عن هشام بن سالم، عن أبی عبدالله علیه‌السلام ، فی الرجل یتزوج البکر، قال: یقیم عندها سبعة أیام.[4]
سند روایت اعلایی است و حرف ندارد. و بخاطر ابراهیم بن هاشم تعابیری مثل کالصحیح و معتبره میگویند ولی به نظر ما در نهایت اعتبار و صحت است.
مضارع دلالتش آکد در امر است و این روایت وجوب هفت روز را دلالت دارد.
[۲۷۲۴۱] ۵ ـ محمد بن الحسن بإسناده عن الحسین بن سعید، عن النضر بن سوئد، عن محمد بن أبی حمزة، عن الحضرمی، عن محمد بن مسلم، قال: قلت لابی جعفر علیه‌السلام: رجل تزوج امرأة وعنده امرأة؟ فقال: إن کانت بکرا فلیبت عندها سبعا، وإن کانت ثیبا فثلاثا.[5]
سند شیخ طوسی به حسین بن سعید صحیح است، حضرمی مجهول است (اگر ابوبکر حضرمی است اشکال ندارد).
دلالت این حدیث هم امر است و ظهور در وجوب دارد و باید هفت شب نزد باکره باشد.
[۲۷۲۳۸] ۲ ـ وفی (العلل) عن محمد بن الحسن، عن الصفار، عن أحمد بن محمد، عن الحسین بن سعید، عن الحسین بن علوان، عن الاعمش، عن عبایة الاسدی عن عبدالله بن عباس ـ فی حدیث ـ أن رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله تزوج زینب بنت جحش فأولم وأطعم الناس ـ إلی أن قال: ـ ولبث سبعة أیام بلیالیهن عند زینب ثم تحول إلی بیت أم سلمة، وکان لیلتها وصبیحة یوم‌ها من رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله.
علل از حسن بن ولید از صفار صاحب بصائر از شیخ القمیین از حسین بن سعید از اعمش از عبایة اسدی و حسین بن علوان ضعیف است.
حضرت هفت شبانه روز نزد زینب ایستادند و سپس بعد از هفت شب نزدام سلمه رفتند.
از نظر دلالت: زینب بنت جحش همان خانم پسر خوانده در قرآن است و فهماندند که ازدواج با زن پسر خوانده اشکال ندارد و زینب باکره بوده و اگر ثیب بوده سه شب بوده و یا ممکن است گفته شود برای باکره مندوبش هفت شب است و همان سه شب واجب است و ممکن است زینب ثیبه بوده باشد و هفت شب استحبابا حضرت نزد او بودند و چند وجه در این روایت وجود دارد و سیره حضرت اجمال دارد و سند روایت هم ضعیف است.
