فقه خانواده / حقوق زوجه / حق قسم / حق مضاجعه / بررسی ادله از دیدگاه صاحب جواهر و محقق بروجردی

موضوع: فقه خانواده / حقوق زوجه / حق قسم / حق مضاجعه / بررسی ادله از دیدگاه صاحب جواهر و محقق بروجردی

جهت سوم بحث قسم: مضاجعت در قسم به چه معناست؟

قول ما این شد که به گونه‌ای عمل کند که عرفا هجر و قهر تلقی نشود. و صاحب جواهر هم سه دلیل برای مطلب آوردند اجماع و اصل و روایات و بحث در روایات باب بود.

وأما المضاجعة علی الوجه المزبور فإنها وإن لم نجد بها نصا بخصوص‌ها کما اعترف به فی کشف اللثام، بل قال: «المروی الکون عندها» لکن قد یدعی أنها المتعارفة من المبیت عندها، بل هو وشبهه السبب فی تعیین لیلة لها وإضافتها إلیها، بل هی المرادة من المعاشرة بالمعروف، بل یمکن استفادتها من آیه ﴿اهْجُرُوهُنَّ فِی الْمَضاجِعِ[1] ﴾ إلی آخرها الظاهرة فی اشتراط ذلک بالنشوز، وأنه مع الطاعة لیس للزوج علیها هذا السبیل، بل ربما کان فی قوله «أیضرب أحدکم المرأة ثم یظل معانقها[2] » والله العالم.[3]

اما مضاجعه اینچنینی اگرچه که نص خاصی نداریم، (در اصل مضاجعت نص داریم ولی در چگونگی آن خیر) کما اینکه کشف اللثام اینگونه و به عبارت مروی آورده است ولی این مضاجعت اینگونه ای متعارف مبیت و همبستری است نه در یک خانه بودن و صرف زیر یک سقف بودن بلکه این مضاجعت سبب معاشرت به معروف است و همخوابی باعث می‌شود معاشرت به معروف صادق باشد و اگر ناشزه شد هجر در مضجع آمده است پس اگر ناشزه نباشد باید در مضجع همسر در حق قسم صورت بگیرد.

روایت بیان شده سند صحیحی ندارد بخاطر عن غیر واحد که در سند آمده است. ادله غیر از عدم الخلاف برای نوع مضاجعت بیان نشده است.

آیت الله بروجردی در صفحه 280 رسالة فی المهور بیان می‌کنند که در این بحث مضاجعت و کیفیت آن و وجوب مبیت؛ بحث وجوب مضاجعت را ندیدم و بزرگانی ذکر کردند کلمه مبیت آمده و همین موافق با نصوص است که کلمه (یبیت) آمده است و باز هم وجوب مبیت طبق نظر استاد لازم نیست، و حضرت نفی اثم از کسی می‌کنند که مبیت داشته ولی مواقعه نکرده است و قبل از محقق حلی تعبیر به بیتوته بوده است.

بله در باب نشوز استظهار مضاجهت می‌شود چون عند النشوز هجر در مضجع می‌تواند بکند ولی در غیر ایام نشوز هم مضجع بودن باید باشد و هجر در مضجع یعنی از بستر همسرش دوری کند و نزدیک به عبارت مبسوط عبارت مهذب البارئ است و بزرگان دیگر هم مضجع بودن را هم رختخواب بودن معنا کردند و بازه در شبها را باید کنار هم باشند و بله اگر در برخی شبها تلوزیون نگاه کرد و یا مطالعه کرد و یا هر کار دیگری و زوجه خواب است هجر است؟ یکی دو ساعت باید پیش همسر بود.

گاهی ادخال سرور همسر ثوابش اینقدر زیاد است که ما از آن غافل می‌شویم.

گمان می‌رود وجوب مضاجعت از آیه نشوز استفاده شده باشد و از فحوای واهجروهم استفاده شده باشد و زن اگر ناشزه نشده باشد باید همبستر با او شد و مضاجعت صورت بگیرد و اگر در صورت عدم نشوز هجر واجب نباشد که دیگر مقید کرد هجر در مضجع بی فایده خواهد بود. با هم فیلم دیدن و با هم بازی کردن تا صبح هم شامل صدق حق قسم می‌شود.