مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله- مقام اوّل: نهی از عبادت/ غیر مستقلّات عقلیّه/ملازمات عقلیّه

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله- مقام اوّل: نهی از عبادت

در صورت تمامیّت این دلیل نیز دو نتیجه مترتّب می‌شود.

الف: فساد و بطلان عبادت، از ناحیه‌ی عدم احراز ملاک امر در عبادت منهیّه است (ملاک امر یعنی مصلحت). با این بیان که از طرفی اشتغال ذمّه به تکلیف (وجوب) یقینی است. از طرفی دیگر عقل حکم می‌کند به اینکه اشتغال یقینی ذمّه به تکلیف فراغت یقینی ذمّه از تکلیف می‌طلبد و اکتفاء به عبادت منهیّه، به خاطر عدم احراز ملاک در این عبادت، موجب فراغت یقینی ذمّه از تکلیف نیست. بنابراین، مقتضای قاعده‌ی اشتغال، عدم اکتفاء به عبادت منهیّه است و معنای فساد و بطلان عبادت نیز همین عدم اکتفاء است.

نمودار نتیجه‌ی اوّل:

عدم احراز ملاک در عبادت منهیّه جریان قاعده‌ی اشتغال فساد و بطلان عبادت منهیّه.

ب: فساد و بطلان عبادت منهیّه چون به واسطه‌ی قاعده‌ی اشتغال ثابت شده، فساد و بطلان ظاهری است و منشأ اصلی این فساد و بطلان، نهی واصل است چون اگر نهی از عبادت به مکلّف برسد، این نهی موجب می‌شود که اطلاق دلیل امر شامل عبادت منهیّه نشود و در نتیجه، در عبادت منهیّه احراز ملاک و مصلحت نمی‌شود و در نتیجه، قاعده‌ی اشتغال جاری می‌شود و در نتیجه، حکم به عدم اکتفاء به عبادت منهیّه می‌شود و عدم اکتفاء به عبادت منهیّه، همان فساد و بطلان عبادت منهیّه است. منشأ اصلی فساد و بطلان عبادت منهیّه، نهی بوجوده الواقعی نیست چون نهی واقعی مادامیکه به مکلّف نرسد، مانع از شمول اطلاق دلیل امر به عبادت منهیّه نمی‌شود و با شمول اطلاق دلیل امر، درباره‌ی عبادت منهیّه تمسّک به اطلاق دلیل امر می‌شود و با اطلاق دلیل، احراز ملاک و مصلحت در عبادت منهیّه می‌شود و در نتیجه، عبادت منهیّه صحیح و مجزی خواهد بود.

نمودار نتیجه دوّم:

نهی واصل عدم شمول اطلاق دلیل امر به عبادت منهیّه عدم احراز ملاک در عبادت منهیّه جریان قاعده‌ی اشتغال فساد و بطلان عبادت منهیّه.

آدرس جلسه‌ی بعد:

بحوث فی علم الاصول ج۳ ص۱۱۵: البرهان الخامس انّ المکلّف ..... البرهان السّادس.