مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله-مقام اوّل: نهی از عبادت/ غیر مستقلّات عقلیّه/ملازمات عقلیّه

موضوع: ملازمات عقلیّه/ غیر مستقلّات عقلیّه/ مسئله چهارم: مسئله نهی از عبادت و معامله-مقام اوّل: نهی از عبادت

دلیل سوّم:

صغریٰ: شرط صحّت عبادت، قصد قربت است (عبادت، بالضرورة، در صورتی صحیح است که مکلّف آن را به قصد قربت انجام دهد).

کبریٰ: قصد قربت، در عبادت منهیّه منتفی است.

توضیح: قائلین به این دلیل معتقدند که نهی از عبادت کاشف از عدم ثبوت مصلحت در عبادت نیست بلکه کاشف از ثبوت مفسده‌ای غالب بر مصلحت است. یعنی در عبادت منهیّه، مصلحت و مفسده وجود دارد ولی مصلحت، مغلوبه و مفسده، غالبه است. با حفظ این مقدّمه، درباره‌ی عبادت منهیّه سه مدّعا وجود دارد.

الف: قصد قربت در قالب قصد امر مولا، در عبادت منهیّه ممکن نیست یعنی مکلّف نمی‌تواند عبادت منهیّه را به قصد امر مولا به آن انجام دهد تا در نتیجه، عبادت منهیّه را به قصد قربت انجام داده باشد. چون با وجود نهی مولا از عبادت، امر مولا به عبادت وجود ندارد (لعدم امکان اجتماع الامر و النهی) تا مکلّف عبادت منهیّه را به قصد امر مولا انجام دهد.

ب: قصد قربت در قالب قصد حبّ مولا، در عبادت منهیّه ممکن نیست یعنی مکلّف نمی‌تواند عبادت منهیّه را به قصد حبّ مولا انجام دهد تا در نتیجه، عبادت منهیّه را به قصد قربت انجام داده باشد. چون با وجود نهی مولا از عبادت، حبّ مولا نسبت به عبادت منتفی است.

ج: قصد قربت در قالب مجرّد قصد مصلحت مغلوبه، در عبادت منهیّه ممکن نیست یعنی اگر مکلّف عبادت منهیّه را به قصد اینکه مصلحت دارد انجام دهد، ممکن نیست که عبادت منهیّه را به قصد قربت انجام داده باشد یا به خاطر اینکه قصد قربت در عبادت زمانی تحقّق پیدا می‌کند که مکلّف عبادت را مضاف و مرتبط به مولا انجام بدهد و حال آنکه مصلحت عبادت، راجع و عائد به عبد است و انجام عمل به قصد چیزی که راجع و عائد به عبد است، موجب اضافه و ارتباط عمل به مولا نخواهد بود و در نتیجه، با قصد مصلحت مغلوبه قصد قربت تحقّق پیدا نمی‌کند و یا به خاطر اینکه در عبادت، خصوص قصد امر لازم است و حال آنکه قصد مصلحت، قصد امر نیست.

بنابراین، قصد قربت در عبادت منهیّه تحقّق پیدا نمی‌کند و در نتیجه، عبادت منهیّه فاسد و باطل خواهد بود.

نتیجه: شرط صحّت عبادت، در عبادت منهیّه منتفی است و با انتفاء شرط، صحّت عبادت منهیّه نیز منتفی خواهد بود.

آدرس جلسه‌ بعد:

ادامه‌ی بحوث فی علم الاصول.